Đề cương ôn tập Học kì I môn Hóa học Lớp 12
23 trang
09/05/2025
200
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề cương ôn tập Học kì I môn Hóa học Lớp 12", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
Tóm tắt nội dung tài liệu: Đề cương ôn tập Học kì I môn Hóa học Lớp 12
CHƯƠNG I : ESTE-LIPIT ESTE LIPIT - CHẤT BÉO I. ĐẶT CÔNG THỨC: 1. ESTE TẠO BỞI R-COOH với R,OH R-COO-R,; nếu R và R, no thì este là CnH2nO2 (n ³ 2) Tên gọi Tên thông thường của este được gọi như sau Tên este = Tên gốc hiđrocacbon của ancol + tên gốc axit ( đổi đuôi ic at) Ví dụ: CH3COOC2H5 etyl axetat CH2=CH-COO-CH3 metyl acrylat Ví dụ: CH3 – OCO – (CH2)4 – COO – CH3 đimetyl ađipat Ví dụ: Glixeryl tristearat II. TCHH: 1. Phản ứng ở nhóm chức: a. Phản ứng thủy phân: .Trong dung dịch axit : RCOOR, + HOH RCOOH + R,OH Phản ứng theo chiều từ trái sang phải là phản ứng thủy phân este, phản ứng theo chiều từ phải sang trái là phản ứng este hóa. Vậy phản ứng thủy phân este trong dung dịch axit là phản ứng thuận nghịch. .Trong dung dịch bazơ : Đun nóng este trong dung dịch natri hiđroxit, phản ứng tạo muối của axit cacboxylic và rượu. Thí dụ : RCOOR, + NaOHRCOONa + R,OH Đó là phản ứng không thuận nghịch, vì không còn axit cacboxylic phản ứng với rượu để tạo lại este. Phản ứng này còn được gọi là phản ứng xà phòng hóa. b. Phản ứng khử: R-COO-R, R-CH2OH + R,OH 2. Phản ứng cộng ở gốc hiđrocacbon: Ví dụ: CH3 nCH2 = C - COOCH3 - CH2 = C - CH3 COOCH3 n Polimetyl metacrylat( thuyû tinh höu cô ) CH2=C(CH3)COOCH3 + H2 CH3-CH(CH3)COOCH3 Chú ý: -Este fomiat tráng gương được giống như anđehit. -Este của phenol tác dụng với dd kiềm dư tạo 2 muối và H2O.(phenol sinh ra taùc duïng tieáp vôùi NaOH neân taïo hai muoái ) -Este vòng tác dụng với dd kiềm chỉ cho muối duy nhất. -Cần chú ý 5 trường hợp ancol không bền III. ĐIỀU CHẾ: 1. Este của ancol: a. Thực hiện phản ứng este hoá RCOOH + R,OH RCOOR, + HOH b. Từ muối và dẫn xuất halogen của hiđrocacbon RCOOAg + R,ClRCOOR, + AgCl 2. Este của phenol: a. Từ halogenua axit và phenolat. RCOCl + NaOC6H5RCOOC6H5 + NaCl b.Từ anhiđrit axit và rượu (CH3CO)2O + HOC6H5CH 3COOC6H5 + CH 3COOH I. ĐẶT CÔNG THỨC: -Chất béo (nguồn gốc động vật, thực vật) là este của glixerol với axit béo (axit hữu cơ một lần axit mạch thẳng, khối lượng phân tử lớn). Các chất béo được gọi chung là glixerit. Công thức tổng quát của chất béo. Trong đó R 1, R2, R3 có thể giống nhau hoặc khác nhau. -Một số axit béo thường gặp. Axit panmitic: C15H31COOH Axit stearic: C17H35COOH Axit oleic: C17H33COOH Axit linoleic: C17H31COOH -Thường gặp các glixerit pha tạp. Ví dụ: - Trong chất béo, ngoài este của glixerol với axit béo còn có một lượng nhỏ axit ở dạng tự do được đặc trưng bởi chỉ số axit. Chỉ số axit của một chất béo là số miligam KOH cần thiết để trung hoà axit tự do trong 1 gam chất béo. Ví dụ: Một chất béo có chỉ số axit bằng 9 - Nghĩa là để trung hoà 1 gam chất béo cần 9 mg KOH II. TCHH: 1. Phản ứng thủy phân: + Trong môi trường nước hoặc axit Chất béo ít tan trong nước nên không bị thuỷ phân bởi nước lạnh hay nước sôi. Để thuỷ phân chất béo phải đun nóng trong nước ở áp suất cao (25atm) để đạt đến nhiệt độ cao (220oC): triglixerit glixerol axit béo Có thể dùng axit vô cơ (axit sunfuric loãng) để tăng tốc độ phản ứng thuỷ phân. Axit béo không tan trong nước, được tách ra. +Trong môi trường kiềm (phản ứng xà phòng hoá): Nấu chất béo với kiềm : triglixerit glixerol xà phòng 2. Phản ứng cộng hiđro :(sự hiđro hoá) biến glixerit chưa no (dầu) thành glixerit no (mỡ). Ví dụ: (C 17H 33COO)3C3H5 + 3H 2 (C 17H 35COO)3C3H5 * Nhắc lại 5 trường hợp ancol không bền TH1: RCH(OH)2R-CH=O TH2: R-C(OH)2-R,R-CO-R TH3: R-C(OH)3R-COOH TH4: R-CH=CH-OHR-CH2-CH=O TH5: R-C(OH)=CH2R-CO-CH3 *Moät soá goác hiñrocaùcbon (CH3)2CH- (Isopropyl), (CH3)2CH2-CH- ( Isobutyl) CH3-CH2-CH(CH3)- ( Sec-butyl), (CH3)3-C- (Tert-butyl), C6H5- phenyl, C6H5-CH2- Benzyl, CH2= CH- Vinyl * Löu yù1 : Thuyû phaân este baèng dung dòch kieàm ( KOH, NaOH ) thoâng thöôøng ta thu ñöôïc muoái vaø ancol , tuy nhieân ñoái vôùi nhöõng este taïo töø ancol khoâng no hoaëc phenol coù theå coù caùc tröôøng hôïp ñaëc bieät sau ñaây : + Este ñôn chöùc + KOH( NaOH) à Muoái + anñeâhít : RCOOCH= R’ + NaOH à RCOONa + R” CHO VD : CH3COOCH=CH2 + NaOH à CH3COONa + CH3-CHO ( do CH2= CH – OH khoâng beàn ) + Este ñôn chöùc + NaOH à Muoái + xe ton RCOOC(R’)=R” + NaOH à RCOONa + R’-CO-R” VD: CH3COOC(CH3) =CH2 + NaOH à CH3COONa + CH3-CO-CH3 + Este ñôn chöùc + NaOH à Muoái + muoái + H2O RCOOC6H5 + 2NaOH à RCOONa + C6H5ONa + H2O ð Este cuûa phenol laø este duy nhaát taùc duïng vôùi dung dòch NaOH( KOH) theo tæ leä mol 2: 1 Dang 1. Viết công thức cấu tạo thu gọn của các đồng phân este: - Viết theo thứ tự gốc muối của axit. Bắt đầu viết từ este fomiat H-COOR’, thay đổi R’ để có các đồng phân, sau đó đến loại este axetat CH3COOR’’ 2. Tìm CTPT,CTCT của este . - Sản phẩm p ư tạo muối và ancol: RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH. - Trước khi viết phản ứng xà phòng hóa cần xác định este đó tạo ra từ axít đơn chức hay đa chức, rượu đơn chức hay đa chức. - Thông thường, qua phản ứng xà phòng hóa, tìm cách xác định khối lượng phân tử của muối hoặc rượu tạo thành để suy ra gốc hiđrocacbon của axit và rượu trong este. - Xác định số chức este dựa vào tỉ lệ nE : nNaOH. Ví dụ: nE : nNaOH = 1 : 3 => E là este 3 chức. Bài 1:Chất A là este tạo bởi một axit no đơn chức và một rượu no đơn chức. Tỉ khối hơi của A đối với khí Cacbonic là 2. a) Xác định công thức phân tử của A. b) Đun 1,1 gam chất A với dung dịch KOH dư người ta thu được 1,4 gam muối. Xác định công thức cấu tạo và tên chất A. Bài 2: Thủy phân hoàn toàn 0,1 mol este E (chỉ chứa loại chức este) cần dùng 100 gam dung dịch NaOH 12% thu được 20,4 gam muối của axit hữu cơ và 9,2 gam rượu. Tìm công thức cấu tạo của este E. Biết rằng axit tạo ra este là đơn chức. Este 2 chức mạch hở khi xà phòng hóa cho 1 muối và một rượu. - Công thức este R(COOR’)2 => Được tạo ra từ Axit 2 chức R(COOH)2 và rượu R’OH. - Công thức este (RCOO)2R’ => Được tạo ra từ axit RCOOH và rượu hai chức R’(OH) 2. Có sản phẩm muối (do xà phòng hóa) tham gia phản ứng tráng gương Một este khi xà phòng hóa cho muối có thể tham gia phản ứng tráng gương thì este đó thuộc loại este fomiat H-COO-R’. * Tìm công thức phân tử của este dựa trên phản ứng đốt cháy. - Đốt cháy một este cho nCO2 = nH2O thì este đó là este no đơn chức có công thức tổng quát CnH2nO2. - Khi đề bài cho đốt cháy một este không no (có một nối đôi) đơn chức CnH2n - 2O2 thì : neste = nCO2 - n H2O. 3. Hiệu suất phản ứng. Hiệu suất phản ứng: Trong đó : neste lí thuyết được tính khi giả sử rằng một trong hai chất tham gia phản ứng (axit, rượu) phản ứng hoàn toàn. Câu 1: Đun 12 gam axit axetic với 13,8 gam etanol (có H2SO4 đặc làm xúc tác) đến khi phản ứng đạt tới trạng thái cân bằng, thu được 11 gam este. Hiệu suất của phản ứng este hóa là (Cho H = 1; C = 12; O = 16). A. 50% B. 62,5% C. 55% D. 75% 4.Xác định chỉ số axít, chỉ số xà phòng hóa. Chỉ số axit : là số miligam KOH cần dung để trung hoà axit béo tự do có trong 1g chất béo . Chỉ số xà phòng hoá : là tổng số miligam KOH cần dung để xà phòng hoá chất béo Nguyên chất và trung hoà axit béo tự do trong 1 g chất béo Bài 1: a. Tính chỉ số axit của một chất béo , biết muốn trung hoà 2,8g chất béo dó cần 3ml dung dịch KOH 0,1M b. Tính hkối lượng KOH cần để trung hoà 4g chất béo có chỉ số axits là 7 Bài 2: Tính chỉ số xà phòng hoá của một chất béo , biết rằng khi xà phòng hoá hoàn toàn 2,52g chất béo đó cần 90ml dung dịch KOH 0,1M CHƯƠNG II: CACBOHIĐRAT -Có 3 loại quan trọng : + Monosaccarit : là nhóm cacbohiđrat đơn giản nhất không thuỷ phân được đó là :glucozơ, fructozơ( C6H1206) + Đi saccarit :là nhóm cacbohiđrat khi thuỷ phân cho 2phân tử monosaccarit đó là:saccarozơ, mantozơ( C12H22011) + Polisaccarit : thuỷ phân đến tận cùng cho nhiều monosaccarit : Tinh bột , xenlulozơ ( C6H10O5)n Glucozô(C6H1206) Fructozô(C6H1206) Saccarozô Mantozô Tinh boät Xenlulozô AgNO3/NH3 Ag ¯ + - Ag ¯ - - CT C6H1206 C6H1206 C12H22011 C12H22011 ( C6H10O5)n ( C6H10O5)n + Cu(OH)2 Dd xanh lam Dd xanh lam Dd xanh lam Dd xanh lam - - (CH3CO) 2O + + + + + Xenlulozô triaxetat HNO3/H2SO4 + + + + + Xenlulozô triaxetat H2O/H+ - - glucozô + fructozô glucozô glucozô glucozô BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM CHƯƠNG I,II Số đồng phân este ứng với công thức phân tử C4H8O2 là (1.1 – Tr. 3 SBT) A. 2. B. 3. C. 4. D. 5. Chất X có công thức phân tử C3H6O2, là este của axit axetic. Công thức cấu tạo thu gọn của X là A. C2H5COOH. B. HO-C2H4-CHO. C. CH3COOCH3. D. HCOOC2H5. Etyl fomat có công thức là A. CH3COOCH3. B. HCOOC2H5. C. HCOOCH=CH2. D. HCOOCH3. Cho sơ đồ chuyển hóa sau (mỗi mũi tên là một phương trình phản ứng): Tinh bột → X → Y → Z → metyl axetat. Các chất Y, Z trong sơ đồ trên lần lượt là: A. C2H5OH, CH3COOH. B. CH3COOH, CH3OH. C. CH3COOH, C2H5OH. D. C2H4, CH3COOH. Thuỷ phân hoàn toàn 11,44 gam este no, đơn chức, mạch hở X với 100ml dung dịch NaOH 1,3M (vừa đủ) thu được 5,98 gam một ancol Y. Tên gọi của X là A. Etyl fomat B. Etyl axetat C. Etyl propionat D. Propyl axetat Xà phòng hóa 8,8 gam este đơn chức, mạch hở X với 100 ml dung dịch KOH 1M (vừa đủ) thu được 4,6 một ancol Y. Tên gọi của X là (H = 1, C = 12, O = 16) (6 – Tr. 18 SGK) A. n-propyl axetat. B. metyl axetat. C. etyl axetat. D. metyl fomat. Xà phòng hóa 8,8 gam etyl axetat bằng 200 ml dung dịch NaOH 2M. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, cô cạn dung dịch thu được chất rắn khan có khối lượng là (cho H = 1, C = 12, O = 16, Na = 23) A. 3,28 gam. B. 20,2 gam. C. 8,2 gam. D. 10,4 gam. Xà phòng hoá hoàn toàn 22,2 gam hỗn hợp gồm hai este HCOOC2H5 và CH3COOCH3 bằng dung dịch NaOH 1M (đun nóng). Thể tích dung dịch NaOH tối thiểu cần dùng là A. 400 ml. B. 300 ml. C. 150 ml. D. 200 ml. Đốt cháy hoàn toàn 3,7 gam este đơn chức X thu được 3,36 lít khí CO2 (đktc) và 2,7 gam H2O. Công thức phân tử của este là (7 – Tr. 18 SGK) A. C5H8O2 B. C4H8O2 C. C2H4O2 D. C3H6O2 Đun một lượng dư axit axetic với 13,80 gam ancol etylic (có H2SO4đặc làm xúc tác). Đến khi phản ứng dừng lại thì thu được 19,8 gam este. Hiệu suất của phản ứng este hóa là: A. 75,0% B.62,5% C. 60,0% D. 41,67% Cho glixerol phản ứng với hỗn hợp axit béo gồm C17H35COOH và C15H31COOH, số loại trieste được tạo ra tối đa là A. 6. B. 3. C. 5. D. 4. Phát biểu nào sau đây không đúng ? (2 – Tr. 11 SGK) A. Chất béo không tan trong nước. B. Chất béo không tan trong nước, nhẹ hơn nước nhưng tan nhiều trong dung môi hữu cơ. C. Dầu ăn và mỡ bôi trơn có cùng thành phần nguyên tố. D. Chất béo là trieste của glixerol với các axit béo. Khi xà phòng hóa tripanmitin ta thu được sản phẩm là A. C15H31COONa và etanol. B. C17H35COOH và glixerol. C. C15H31COONa và glixerol. D. C17H35COONa và glixerol. Để trung hòa lượng axit tự do có trong 14 gam một mẫu chất béo cần 15ml dung dịch KOH 0,1M. Chỉ số axit của mẫu chất béo trên là (Cho H = 1; O = 16; K = 39) A. 4,8 B. 6,0 C. 5,5 D. 7,2 Xà phòng hoá hoàn toàn 17,24 gam chất béo cần vừa đủ 0,06 mol NaOH. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được khối lượng xà phòng là A. 16,68 gam. B. 18,38 gam. C. 18,24 gam. D. 17,80 gam. Có thể chuyển hóa trực tiếp từ lipit lỏng sang lipit rắn bằng phản ứng: A. Tách nước B. Hiđro hóa C. Đề hiđro hóa D. Xà phòng hóa Trong phân tử của cacbohyđrat luôn có A. nhóm chức axit. B. nhóm chức xeton. C. nhóm chức ancol. D. nhóm chức anđehit. Chất thuộc loại đisaccarit là A. glucozơ. B. saccarozơ. C. xenlulozơ. D. fructozơ. Saccarozơ và glucozơ đều có A. phản ứng với AgNO3 trong dung dịch NH3, đun nóng. B. phản ứng với dung dịch NaCl. C. phản ứng với Cu(OH)2 ở nhiệt độ thường tạo thành dung dịch xanh lam. D. phản ứng thuỷ phân trong môi trường axit. Chất tham gia phản ứng tráng gương là A. xenlulozơ. B. tinh bột. C. fructozơ. D. saccarozơ. Dãy gồm các dung dịch đều tác dụng với Cu(OH)2 là A. glucozơ, glixerol, ancol etylic. B. glucozơ, andehit fomic, natri axetat. C. glucozơ, glixerol, axit axetic. D. glucozơ, glixerol, natri axetat. Để chứng minh trong phân tử của glucozơ có nhiều nhóm hiđroxyl, người ta cho dung dịch glucozơ phản ứng với A. Cu(OH)2 trong NaOH, đun nóng. B. AgNO3 trong dung dịch NH3, đun nóng. C. Cu(OH)2 ở nhiệt độ thường. D. kim loại Na. Khi lên men 360 gam glucozơ với hiệu suất 100%, khối lượng ancol etylic thu được là A. 184 gam. B. 276 gam. C. 92 gam. D. 138 gam. Cho m gam glucozơ lên men thành rượu etylic với hiệu suất 80%. Hấp thụ hoàn toàn khí CO2 sinh ra vào nước vôi trong dư thu được 20 gam kết tủa. Giá trị của m là A. 14,4 B. 45. C. 11,25 D. 22,5 Lượng glucozơ cần dùng để tạo ra 1,82 gam sobitol với hiệu suất 80% là A. 2,25 gam. B. 1,80 gam. C. 1,82 gam. D. 1,44 gam. Tinh bột, xenlulozơ, saccarozơ đều có khả năng tham gia phản ứng A. hoà tan Cu(OH)2. B. trùng ngưng. C. tráng gương. D. thủy phân. Cho dãy các chất: glucozơ, xenlulozơ, saccarozơ, tinh bột, fructozơ. Số chất trong dãy tham gia phản ứng tráng gương là: A. 3. B. 4. C. 2. D. 5. Thủy phân 324 gam tinh bột với hiệu suất của phản ứng là 75%, khối lượng glucozơ thu được là A. 250 gam. B. 300 gam. C. 360 gam. D. 270 gam. Thuốc thử để phân biệt glucozơ và fructozơ là A. Cu(OH)2 B. dung dịch brom. C. [Ag(NH3)2]OH D. Na Đun nóng 37,5 gam dung dịch glucozơ với lượng AgNO3/dung dịch NH3 dư, thu được 6,48 gam bạc. Nồng độ % của dung dịch glucozơ là A. 11,4 % B. 14,4 % C. 13,4 % D. 12,4 % Trong các chất sau: axit axetic, glixerol, glucozơ, ancol etylic, xenlulozơ. Số chất hòa tan được Cu(OH)2 ở nhiệt độ thường là A. 3 B. 5 C. 1 D. 4 32.Sản phẩm của phản ứng thủy phân vinyl axetat trong môi trường axit là: A. Axit axetic và ancol vinylic. B. Axit axetic và anđehit axetic. C. Axit axetic và ancol etylic. D. Axetat và ancol vinylic. 33. Thủy phân este C4H6O2 trong môi trường axit ta thu được một hỗn hợp các chất đều có phản ứng tráng gương. Vậy công thức cấu tạo của este: A. CH3-COO-CH=CH2. B. H-COO-CH2- CH=CH2. C. H- COO- CH=CH-CH3. D. CH2=CH-COO-CH3. 34. Dãy chất nào sau đây được sắp xếp theo chiều nhiệt độ sôi của các chất tăng dần? A. CH3COOH, CH3COOC2H5, CH3CH2CH2OH. B. CH3COOH, CH3CH2CH2OH, CH3COOC2H5. C. CH3CH2CH2OH, CH3COOH, CH3COOC2H5. D. CH3COOC2H5, CH3CH2CH2OH, CH3COOH. 35. Một este có công thức phân tử là C4H8O2, khi thủy phân trong môi trường axit thu được ancol etylic. Công thức cấu tạo của C4H8O2 là: A. C3H7COOH. B. CH3COOC2H5. C. HCOOC3H7. D. C2H5COOCH3. 36. Đun 12,00 gam axit axetic với một lượng dư ancol etylic (có axit H2SO4 đặc làm xúc tác). Đến khi phản ứng dừng lại thu được 11,00 gam este. Hiệu suất của phản ứng este hóa là bao nhiêu? A. 70%. B, 75%. C. 62,5%. D. 50%. 37. Một este tạo bởi axit đơn chức ancol đơn chức có tỉ khối hơi so với khí CO2 bằng 2. Khi đun nóng este này với dung dịch NaOH tạo ra muối có khối lượng lớn hơn lượng este đã phản ứng. Công thức cấu tạo thu gọn của este là: A. CH3COOCH3. B. HCOOC3H7. C. CH3COOC2H5. D. C2H5COOCH3. 38. Chất X có công thức phân tử C4H8O2 khi tác dụng với dung dịch NaOH sinh ra chất Y có công thức C2H3O2Na và chất Z có công thức C2H6O. X thuộc loại chất nào sau đây? A. Axit. B. Este. C. Anđehit. D. Ancol. 39. Cho các câu sau: a/ Chất béo thuộc loại hợp chất este. b/ Các este không tan trong nước do nhẹ hơn nước. c/ Các este không tan trong nước do không có liên kết hidro với nước. d/ Khi đun chất béo lỏng với hiđro có Ni, xúc tác thì thu được chất béo rắn. e/ Chất béo lỏng là triglixerit chứa chủ yếu gốc axit không no. Những câu đúng là: A. a, d, e. B. a, b, d. C. a, c, d, e. D. a, b, c, e. 40. Đặc điểm của phản ứng thủy phân lipit trong môi trường axit là: A. phản ứng thuận nghịch. B. phản ứng xà phòng hóa. C. phản ứng không thuận nghịch. D. phản ứng oxi hóa khử. 41. Cần bao nhiêu gam saccarozơ để pha 500ml dung dịch 1M? A. 85,5 gam. B. 171 gam. C. 342 gam. D. 684 gam. 42. Khi thủy phân tinh bột, ta thu được sản phẩm cuối cùng là chất nào? A. Mantozơ. B. Glucozơ. C. Saccarozơ. D. Fructozơ. 43. Để xác định glucozơ trong nước tiểu của người bị bệnh đái tháo đường người ta dùng chất nào sau đây? A. Đồng (II) oxit. B. Axit axetic. C. Natri hidroxit. D. Đồng (II) hidroxit. 44. Fructozơ không phản ứng nào sau đây? A. Cu(OH)2 trong môi trường kiềm. B. dung dịch AgNO3/NH3. C. H2/Ni, t0. D. dung dịch brom. 56.Cặp chất đều có thể hòa tan Cu(OH)2 tạo ra dd màu xanh lam là: A. Rượu etylic và andehit axetic B. Glucozơ và phenol C. Glixerol và anilin D. Axit axetic và Glixerol 45. Phản ứng nào sau đây chuyển glucozơ và fructozơ thành một sản phẩm duy nhất? A. Phản ứng với Cu(OH)2; đun nóng. B. Phản ứng với dung dịch AgNO3/NH3. C. Phản ứng với H2/Ni, t0. D. Phản ứng với Na. 46. Glucozơ không có được tính chất nào sau đây? A. Tính chất của nhóm anđehit. B. Tính chất của poliol. C. Tham gia phản ứng thủy phân. D. Lên men tạo ancol etylic. 47. Câu nào đúng trong các câu sau? Tinh bột và xenlulozo khác nhau về: A. công thức phân tử. B. tính tan trong nước lạnh. C. cấu trúc phân tử. D. phản ứng thủy phân. 48. Quá trình thủy phân tinh bột bằng enzim không xuất hiện chất nào dưới đây? A. Đextrin. B. Saccarozơ. C. Mantozơ. D. Glucozơ. 49. Để phân biệt tinh bột, saccarozơ và xenlulozo ở dạng bột nên dùng cách nào sau đây? A. Cho từng chất tác dụng với HNO3/H2SO4. B. Cho từng chất tác dụng với dung dịch iot. C. Hòa tan từng chất vào nước, đun nóng nhẹ và thử với dung dịch iot. D. Cho từng chất tác dụng với vôi sữa Ca(OH)2. 50.Công thức chung sau đây là của chất nào: CnH2nO2 (mạch hở đơn chức) A. Axit không no đơn chức B. Este no đơn chức C. Là anđêhit no đơn chức D. Vừa có nhóm chức rượu vừa có nhóm chức anđêhit CHƯƠNG 3 AMIN, AMINO AXIT VÀ PROTEIN I.AMIN : 1. Công thức chung - Amin đơn chức : CxHyN - Amin đơn chức no : CnH2n +3 N - Amin bậc I : R –NH2 2. Danh pháp : - Gốc chức : Tên amin = tên gốc hiđrocacbon + amin - Thay thế : Tên amin= tên ankan + vị trí + amin Hôïp chaát Teân goác - chöùc Teân thay theá Teân thöôøng CH3NH2 Metylamin Metanamin C2H5NH2 Etylamin Etanamin CH3CH2CH2 NH2 Propylamin Propan - 1 - amin CH3CH(NH2)CH3 Isopropylamin Propan - 2 - amin H2N(CH2)6NH2 Hexametylenñiamin Hexan - 1,6 - ñiamin C6H5NH2 Phenylamin Benzenamin Anilin C6H5NHCH3 Metylphenylamin N -Metylbenzenamin N -Metylanilin C2H5NHCH3 Etylmetylamin N -Metyletanamin 3. Tính chất - Các amin có tính bazơ yếu do N còn cặp electron chưa liên kết . Tính bazơ của amin càng mạnh khi cặp e này càng linh động .( gốc càng đảy e mạnh thì tính bazơ càng mạnh (gốc no) và ngược lại ) - Tính bazơ của các amin được sắp xếp theo thứ tự sau : Amin thơm < NH3 < amin b1 < amin b2 - Ngoài tính bazơ Amin còn có tính chất của gốc hiđrocácbon cấu tạo nên amin : vd : phản ứng giữa Anilin và Br2 Tác nhân Tính chất hóa học Amin bậc I Amino axit Protein RNH2 C6H5NH2 H2N-CH(R)-COOH ...NH-CH(R1)-CO-NH-CH(R2)-CO... H2O Tạo dung dịch bazo Axit HCl Tạo muối Tạo muối Tạo muối Tạo muối hoặc bị thủy phân khi đun nóng Bazo tan (NaOH) Tạo muối Thủy phân khi đun nóng Ancol ROH/HCl Tạo este Br2/H2O Tạo kết tủa trắng Xt , t0 ε – và ω – amino axit tham gia phản ứng trùng ngưng Cu(OH)2 Tạo hợp chất màu tím II. AMINOAXIT: Baûng 3.2. Teân goïi cuûa moät soá a - amino axit Coâng thöùc Teân thay theá Teân baùn heä thoáng Teân thöôøng Kí hieäu CH2 -COOH NH2 Axit aminoetanoic Axit aminoaxetic Glyxin Gly CH3 - CH - COOH NH2 Axit 2 - aminopropanoic Axit - aminopropanoic Alanin Ala CH3 - CH – CH -COOH CH3 NH2 Axit - 2 amino -3 - metylbutanoic Axit a - aminoisovaleric Valin Val Axit - 2 - amino -3(4 - hiñroxiphenyl)propanoic Axit a - amino -b (p - hiñroxiphenyl) propionic Tyrosin Tyr HOOC(CH2)2CH - COOH NH2 Axit 2 - aminopentanñioic Axit 2 - aminopentanñioic Axit glutamic Glu H2N - (CH2)4 - CH - COOH NH2 Axit 2,6 - ñiaminohexanoic Axit a, e - ñiaminocaproic Lysin Lys Tính chất - Công thức chung : (NH2)n –R- (COOH)m + Do Aminoaxit có cả hai nhóm chức có tính axit (COOH) , có tính bazơ ( NH2) nên Amino axit có tính lưỡng tính ( Tác dụng với NaOH và HCl ) + Tuỳ theo số lượng nhóm NH2 và nhóm COOH . A minoaxit có thể làm đỏ hoặc xanh quỳ tím + Do có 2 nhóm chức khác nhau nên Aminoaxit có khả năng tham gia phản ứng trùng ngưng tạo peptit 1. Viết công thức cấu tạo các đồng phân Amin, Aminoaxit: Đối với đồng phân Amin: Để viết đủ và nhanh, ta nên viết theo bậc. Amin bậc một: R – NH2. Amin bậc hai: R – NH – R’. Amin bậc ba: . (R, R’, R’’ ≥ CH3-) Đối với đồng phân Aminoaxit: Các đồng phân có công thức phân tử CnH2n+1O2N là: Aminoaxit ; Aminoeste ; muối amoni hoặc ankyl amoni của axit hữu cơ chưa no ; hợp chất nitro. Bài 1: Viết công thức cấu tạo thu gọn các đồng phân có công thức phân tử C4H11N. HD: Amin có gốc hiđrocacbon no, chưa biết bậc, nên viết cả bậc I, bậc II, bậc III. Bài 2: Viết công thức cấu tạo thu gọn các đồng phân mạch hở có công thức phân tử C3H7O2N. HD: Công thức phân tử có dạng CnH2n+1O2N nên ta viết lần lượt các dạng đồng phân của Aminoaxit ; Aminoeste ; muối và hợp chất nitro. 2. So sánh tính bazơ của các Amin: - Nhóm đẩy electron sẽ làm tăng mật độ electron của nguyên tử nitơ (dễ hút H+) nên tính bazơ tăng. Nhóm đẩy e: (CH3)3C- > (CH3)2CH- > C2H5- > CH3- - Nhóm hút electron sẽ làm giảm mật độ electron của nguyên tử nitơ (khó hút H+) nên tính bazơ giảm. Nhóm hút e: CN- > F- > Cl- > Br- > I- > CH3O- > C6H5- > CH2=CH- 3. Xác định công thức phân tử amin – amino axit: a. Phản ứng cháy của amin đơn chức: - phản ứng với amin = b. Bài toán về aminoaxit: - Xác định công thức cấu tạo: + Giả sử công thức tổng quát của aminoaxit là (H2N)n-R(COOH)m. + Xác định số nhóm –NH2 dựa vào số mol HCl, và số nhóm –COOH dựa vào số mol NaOH. - Phương trình đốt cháy một aminoaxit bất kì: CHƯƠNG 4 POLIME VÀ VẬT LIỆU POLIME Polime Vật liệu polime Khái niệm Polime hay hợp chất cao phân tử là những hợp chất có PTK lớn do nhiều đơn vị cơ sở gọi là mắt xích liên kết với nhau tạo nên. Ví dụ: n: hệ số polime hóa (độ polime hóa) A. Chất dẻo là những vật liệu polime có tính dẻo. Một số chất polime được làm chất dẻo 1. Polietilen (PE). 2. Polivinyl clorua (PVC). 3. Poli(metyl metacrylat). Thủy tinh hữu cơ COOCH3 (-CH2-C-)n CH3. 4. Poli(phenol-fomanđehit) (PPF) Có 3 dạng: nhựa novolac, rezol, rezit. B. Tơ là những polime hình sợi dài và mảnh với độ bền nhất định. 1. Tơ nilon – 6,6. (tơ tổng hợp) - thuộc loại poliamit. 2. Tơ nitron. (tơ tổng hợp) 3. Tơ nilon-6 4. Tơ nilon-7 5. Tơ Axetat 6. Tơ visco C. Cao su là loại vật liệu polime có tính đàn hồi. 1. Cao su thiên nhiên. 2.Cao su tổng hợp. ( Cao su bu na, buna-s,buna-n) D. Kéo dán là loại vật liệu có khả năng kết dính hai mảnh vật liệu rắn khác nhau. 1. Kéo dán epoxi. 2. Kéo dán ure-fomanđehit. Tính chất hóa học Có phản ứng phân cắt mạch, giữ nguyên mạch và tăng mạch. Điều chế - Phản ứng trùng hợp : Trùng hợp là quá trình kết hợp nhiều phân tử nhỏ (monome) giống nhau hay tương nhau thành phân tử lớn (polime). - Phản ứng trùng ngưng : Trùng ngưng là quá trình kết hợp nhiều phân tử nhỏ (monomer) thành phân tử lớn (polime) đồng thời giải phóng những phân tử nhỏ khác (như ). So sánh hai loại phản ứng điều chế polime Phản ứng Mục so sánh Trùng hợp Trùng ngưng Định nghĩa Là quá trình kết hợp nhiều phân tử nhỏ giống nhau hoặc tương tự nhau (monome) thành phân tử lớn (polime). Là quá trình kết hợp nhiều phân tử nhỏ thành phân tử lớn (polime) đồng thời giải phóng những phân tử nhỏ khác (như H2O,...). Quá trình n Monome → Polime n Monome → Polime + các phân tử nhỏ khác Sản phẩm Polime trùng hợp Polime trùng ngưng Điều kiện của monome Có liên kết đôi hoặc vòng kém bền Có ít nhất hai nhóm chức có khả năng phản ứng. 2 . Tính khối lượng polime tạo thành từ monome, Tính số mắc xích (trị số n, hệ số polime hóa) Nếu hiệu suất 100% thì theo định luật bảo toàn khối lượng: mpolime = mmonome ban đầu. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM CHƯƠNG III Câu 1: Khi nhỏ axit HNO3 đậm đặc vào dung dịch lòng trắng trứng ,đun nóng hỗn hợp thấy xuất hiện , cho Đồng (II) hyđroxit vào dung dịch lòng trắng trứng thấy mà.. xuất hiện . A. kết tủa màu trắng ; tím xanh. B. kết tủa màu vàng ; tím C. kết tủa màu xanh; vàng. D. kết tủa màu vàng ; xanh . Câu 2: Tìm công thức cấu tạo của chất X ở trong phương trình phản ứng sau: C4H9O2N + NaOH ® (X) + CH3OH A. CH3-COONH4 B. H2N-CH2-CH2-COONa C. CH3-CH2-CH2-CONH2 D. CH3-CH2-CONH2 Câu 3: Phản ứng giữa Alanin và Axit clohidric cho chất nào sau đây? A. H2N-CH(CH3)-COCl B. HOOC-CH(CH3)-NH3Cl C. H3C-CH(NH2)-COCl D. HOOC-CH(CH2Cl)-NH2 Câu 4: Để phân biệt phenol, anilin, benzen, stiren người ta lần lượt sử dụng các thuốc thử: A. Dung dịch NaOH, dung dịch brom B. Dung dịch brom, quỳ tím C. Quỳ tím, dung dịch brom D. Dung dịch HCl, quỳ tím Câu 5: Phát biểu nào dưới đây về amino axit là không đúng? A. Hợp chất H2NCOOH là amino axit đơn giản nhất B. Thông thường dạng ion lưỡng cực là dạng tồn tại chính của amino axit C. Amino axit ngoài dạng phân tử (H2NRCOOH) còn có dạng ion lưỡng cực (H3N+RCOO-) D. Amino axit là hợp chất hữu cơ tạp chức, phân tử chứa đồng thời nhóm amino và nhóm cacboxyl Câu 6: Hãy chỉ ra điều sai trong các trường hợp: A. Amin tác dụng với axit cho muối B. Các amin đều có tính bazơ C. Amin là hợp chất hữu cơ có tính chất lưỡng tính D. Tính bazơ của anilin yếu hơn NH3 Câu 7: Aminoaxit là hợp chất hữu cơ trong phân tử có chứa nhóm amino –NH2 và nhóm cacboxyl -COOH. Nhận xét nào sau đây là đúng: A. Aminoaxit là chất rắn vì khối lượng phân tử của chúng rất lớn B. Aminoaxit có cả tính chất của axit và tính chất của bazơ C. Aminoaxit tan rất ít trong nước và các dung môi phân cực D. Aminoaxit là hợp chất hữu cơ đa chức vì phân tử có chứa hai nhóm chức Câu 8: C3H7O2N có số đồng phân Aminoaxit (với nhóm amin bậc nhất) là: A. 2 B. 5 C. 3 D. 4 Câu 9: X là một - aminoaxit no chỉ chứa 1 nhóm –NH2 và 1 nhóm -COOH. Cho 15,1 gam X tác dụng với HCl dư thu được 18,75 gam muối. Công thức cấu tạo của X là A. CH3- CH(NH2)- CH2- COOH B. C3H7- CH(NH2)- COOH C. CH3- CH(NH2)- COOH D. C6H5 - CH(NH2) - COOH Câu 10: Cho 0,1 mol A (α-amino axit dạng H2NRCOOH) phản ứng hết với HCl tạo 11,15 gam muối. A là: A. Glixin B. Phenylalanin C. Valin D. Alanin Câu 11: X là một hợp chất hữu cơ mạch hở chứa các nguyên tố C, H, N trong đó N chiếm 23,72%. X tác dụng với dung dịch HCl theo tỉ lệ mol 1 : 1. Xác định công thức phân tử của X. A. C3H9N2 B. C3H7N C. C3H9N D. C2H7N Câu 12: Axit 2-aminopropanoic không thể phản ứng với những chất nào sau đây? A. NaOH B. Dung dịch nước brom C. CH3OH có mặt khí HCl bão hoà D. Dung dịch HCl Câu 13: Trật tự tăng dần độ mạnh tính bazơ của dãy nào dưới đây không đúng? A. NH3 < C6H5NH2 B. NH3 < CH3NH2 < CH3CH2NH2 C. p-O2NC6H4NH2 < p-CH3C6H4NH2 D. CH3CH2NH2 < CH3NHCH3 Câu 14: Xác định phân tử khối gần đúng của một Hemoglobin (hồng cầu của máu) chứa 0,4% Fe (mỗi phân tử hemoglobin chỉ chứa 1 nguyên tử Fe)? A. 14000 đvC B. 140 đvC C. 1400 đvC D. 140000 đvC Câu 15: Cho biết sản phẩm thu được khi thủy phân hoàn toàn policaproamit trong dung dịch NaOH nóng, dư A. H2N[CH2]5COONa B. H2N[CH2]6COOH C. H2N[CH2]6COONa D. H2N[CH2]5COOH Câu 16: Sự kết tủa protit bằng nhiệt được gọi là A. sự ngưng tụ B. sự trùng ngưng C. sự đông tụ D. sự phân huỷ Câu 17: Phát biểu nào dưới đây về protein là không đúng? A. Protein là những polipeptit cao phân tử (phân tử khối từ vài chục ngàn đến vài triệu đvC) B. Protein phức tạp là những protein được tạo thành từ protein đơn giản và lipit, gluxit, axit nucleic,.. C. Protein đơn giản là những protein được tạo thành chỉ từ các gốc α- và β-amino axit D. Protein có vai trò là nền tảng về cấu trúc và chức năng của mọi sự sống------ Câu 18: Số đồng phân amin có công thức phân tử C3H9N là A. 4. B. 3. C. 2. D. 5. Câu 19: Số đồng phân amin bậc một ứng với công thức phân tử C4H11N là A. 4. B. 3. C. 2. D. 5. Câu 20: Có bao nhiêu amin chứa vòng benzen có cùng công thức phân tử C7H9N ? A. 3 amin. B. 5 amin. C. 6 amin. D. 7 amin. Câu 21: Anilin có công thức là A. CH3COOH. B. C6H5OH. C. C6H5NH2. D. CH3OH. Câu 22: Trong các chất sau, chất nào là amin bậc 2? A. H2N-[CH2]6–NH2 B. CH3–CH(CH3)–NH2 C. CH3–NH–CH3 D. C6H5NH2 Câu 23: Trong các tên gọi dưới đây, tên nào phù hợp với chất CH3–CH(CH3)–NH2? A. Metyletylamin. B. Etylmetylamin. C. Isopropanamin. D. Isopropylamin. Câu 24: Trong các tên gọi dưới đây, chất nào có lực bazơ mạnh nhất ? A. NH3 B. C6H5CH2NH2 C. C6H5NH2 D. (CH3)2NH Câu 25: Trong các tên gọi dưới đây, chất nào có lực bazơ yếu nhất ? A. C6H5NH2 B. C6H5CH2NH2 C. (C6H5)2NH D. NH3 Câu 26: Chất không phản ứng với dung dịch NaOH là A. C6H5NH3Cl. B. C6H5CH2OH. C. p-CH3C6H4OH. D. C6H5OH. Câu 27:Một amin đơn chức chứa 20,8955% nitơ theo khối lượng. Công thức phân tử của amin A. C4H5N B. C4H7N C. C4H9N D. C4H11N Câu 28: Để trung hoà 100 ml dung dịch metylamin (D = 1,002g/ml) cần vừa đúng 20 ml dung dịch H2SO4 2M. Nồng độ C% của dung dịch metylamin là A. 2,45 % B. 2,475 % C. 27,5 % D. 24,0 % Câu 29: Để chứng minh tính lưỡng tính của NH2 - CH2 - COOH (X), ta cho X tác dụng với A. HCl, NaOH B. Na2CO3, HCl C. HNO3, CH3COOH D. NaOH, NH3 Câu 30: Trong các chất dưới đây, chất nào là amin THƠM ? A. H2N - [CH2]6 – NH2 B. CH3 – CH(CH3) – NH2 C. CH3 – NH – CH3 D. C6H5NH2 Câu 31: Ancol và amin nào sau đây cùng bậc: A. (CH3)2CHOH và (CH3)2CHNH2 B. (CH3)2COH và (CH3)2CNH2 C. C6H5NHCH3 và C6H5CH(OH)CH3 D. (C6H5)2NH và C6H5CH2OH Câu 32: Công thức tổng quát của các amino axit là A. R(NH2)(COOH) B. (NH2)x(COOH)y C. R(NH2)x(COOH)y D. H2NCxHyCOOH Câu 33: Trong công thức C2H5O2N có bao nhiêu đồng phân amino axit A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 Câu 34: Cho hợp chất hữu cơ CH3 – CHNH2 – COOH. Hợp chất trên có tên gọi là A. Axit b - amino proionic B. Axit a - amino proionic C. Alanin D. Chỉ có B và C đúng Câu 35: Công thức cấu tạo của glyxin là A. H2NCH2CH2COOH B. NH2CH2COOH C. CH3CHNH2COOH D. C3H5(OH)3 Câu 36: Công thức cấu tạo của alanin là A. H2N-CH2-CH2-COOH. B. C6H5NH2. C. CH3-CH(NH2)-COOH. D. H2N-CH2-COOH. Câu 37: Sản phẩm cuối cùng của quá trình thủy phân các protein đơn giản nhờ chất xúc tác thích hợp là A. α-aminoaxit. B. β-aminoaxit. C. axit cacboxyliC. D. este. Câu 38: Số đồng phân đipeptit tạo thành từ 1 phân tử glyxin và 1 phân tử alanin là A. 3. B. 1. C. 2. D. 4. Câu 39: Từ glyxin (Gly) và alanin (Ala) có thể tạo ra mấy chất đipeptit ? A. 1 chất. B. 2 chất. C. 3 chất. D. 4 chất. Câu 40: Số đồng phân tripeptit tạo thành từ 1 phân tử glyxin và 2 phân tử alanin là A. 2. B. 3. C. 5. D. 4. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM CHƯƠNG IV Câu 1: Polivinyl clorua có công thức là A. (-CH2-CHCl-)2. B. (-CH2-CH2-)n. C. (-CH2-CHBr-)n. D. (-CH2-CHF-)n. Câu 2: Chất không có khả năng tham gia phản ứng trùng hợp là A. stiren. B. isopren. C. propen. D. toluen. Câu 3: Chất có khả năng tham gia phản ứng trùng hợp là A. propan. B. propen. C. etan. D. toluen. Câu 4: Quá trình nhiều phân tử nhỏ (monome) kết hợp với nhau thành phân tử lớn (polime) đồng thời giải phóng những phân tử nước gọi là phản ứng A. nhiệt phân. B. trao đổi. C. trùng hợp. D. trùng ngưng. Câu 5: Quá trình nhiều phân tử nhỏ (monome) kết hợp với nhau thành phân tử lớn (polime) đồng thời giải phóng những phân tử nước được gọi là phản ứng A. trao đổi. B. nhiệt phân. C. trùng hợp. D. trùng ngưng. Câu 6: Tên gọi của polime có công thức (-CH2-CH2-)n là A. polivinyl clorua. B. polietilen. C. polimetyl metacrylat. D. polistiren. Câu 8: Chất tham gia phản ứng trùng hợp tạo ra polime là A. CH3-CH2-Cl. B. CH3-CH3. C. CH2=CH-CH3. D. CH3-CH2-CH3. Câu 9: Monome được dùng để điều chế polietilen là A. CH2=CH-CH3. B. CH2=CH2. C. CH≡CH. D. CH2=CH-CH=CH2. Câu 10: Dãy gồm các chất được dùng để tổng hợp cao su Buna-S là: A. CH2=C(CH3)-CH=CH2, C6H5CH=CH2. B. CH2=CH-CH=CH2, C6H5CH=CH2. C. CH2=CH-CH=CH2, lưu huỳnh. D. CH2=CH-CH=CH2, CH3-CH=CH2. Câu 11: Cho các polime sau: (-CH2 – CH2-)n ; (- CH2- CH=CH- CH2-)n ; (- NH-CH2 -CO-)n Công thức của các monome để khi trùng hợp hoặc trùng ngưng tạo ra các polime trên lần lượt là A. CH2=CHCl, CH3-CH=CH-CH3, CH3- CH(NH2)- COOH. B. CH2=CH2, CH2=CH-CH= CH2, NH2- CH2- COOH. C. CH2=CH2, CH3- CH=C= CH2, NH2- CH2- COOH. D. CH2=CH2, CH3- CH=CH-CH3, NH2- CH2- CH2- COOH. Câu 12: Trong số các loại tơ sau: (1) [-NH-(CH2)6-NH-OC-(CH2)4-CO-]n (2) [-NH-(CH2)5-CO-]n (3) [C6H7O2(OOC-CH3)3]n . Tơ nilon-6,6 là A. (1). B. (1), (2), (3). C. (3). D. (2). Câu 13: Nhựa phenolfomandehit được điều chế bằng cách đun nóng phenol (dư) với dung dịch A. HCOOH trong môi trường axit. B. CH3CHO trong môi trường axit. C. CH3COOH trong môi trường axit. D. HCHO trong môi trường axit. Câu 14: Polivinyl axetat (hoặc poli(vinyl axetat)) là polime được điều chế bằng phản ứng trùng hợp A. C2H5COO-CH=CH2. B. CH2=CH-COO-C2H5. C. CH3COO-CH=CH2. D. CH2=CH-COO-CH3. Câu 15: Nilon–6,6 là một loại A. tơ axetat. B. tơ poliamit. C. polieste. D. tơ visco. Câu 16: Polivinyl clorua (PVC) điều chế từ vinyl clorua bằng phản ứng A. trao đổi. B. oxi hoá - khử. C. trùng hợp. D. trùng ngưng. Câu 17: Công thức cấu tạo của polibutađien là A. (-CF2-CF2-)n. B. (-CH2-CHCl-)n. C. (-CH2-CH2-)n. D. (-CH2-CH=CH-CH2-)n. Câu 18: Tơ được sản xuất từ xenlulozơ là A. tơ tằm. B. tơ capron. C. tơ nilon-6,6. D. tơ visco. Câu 19: Cho sơ đồ chuyển hoá: Glucozơ ® X ® Y ® Cao su Buna. Hai chất X, Y lần lượt là A. CH3CH2OH và CH3CHO. B. CH3CH2OH và CH2=CH2. C. CH2CH2OH và CH3-CH=CH-CH3. D. CH3CH2OH và CH2=CH-CH=CH2. Câu 20: Phân tử khối trung bình của PVC là 750000. Hệ số polime hoá của PVC là A. 12.000 B. 15.000 C. 24.000 D. 25.000 CHƯƠNG 5: ĐẠI CƯƠNG KIM LOẠI Bài : VỊ TRÍ CỦA KIM LOẠI TRONG BẢNG TUẦN HOÀN VÀ CẤU TẠO CỦA KIM LOẠI I. Vị trí của các nguyên tố kim loại trong bảng tuần hoàn - Kim loại chiếm khoản 90 nguyên tố trong bảng tuần hoàn - Gồm nhóm IA à IIIA (trừ H, B), một phần của nhóm IVA à VIA, nhóm IB à VIIIB,họ lan tan và actini II. Cấu tạo của nguyên tử kim loại: 1.Cấu tạo nguyên tử -Các nguyên tử kim loại có 1,2,3e ngoài cùng Ví dụ: Na:[Ne]3s1. Mg[Ne]3s2. Al[Ne]3s23p1 - Năng lượng ion hoá tương đối nhỏ Kim loại dễ nhường electron Tính chất chung của kim loại là tính KHỬ 2. Câu tạo mạng tinh thể Ở nhiệt độ thường trừ Hg ở trạng thái lỏng -Các kim loại khác ở trạng thái rắn và có cấu tạo tinh thể. -Tinh thể kim loại gồm có 3 phần: nguyên tử, ion dương nằm ở nút mạng và các electron chuyển động tự do trong mạng tinh thể -Có 3 kiểu mang tinh thể phổ biến:lục,lập phương tâm diên, lập phương tâm khối. (xem các kiểu mạng tinh thể sgk) 3. Liên kết kim loại Liên kết kim loại là liên kết được hình thành do lực hút giữa các electron chuyển động tự do với các ion dương trong mạng tinh thể CÂU HỎI: 1/ Tính chất chung của Kim Loại là gì? Nêu nguyên nhân 2/ Trong tinh thể kim loại tồn tại những thành phần nào? 3/ Thế nào là liên kết kim loại ? TÍNH CHẤT CỦA KIM LOẠI VÀ DÃY ĐIỆN HÓA I .Tính chất vật lí : Kim loại có tính dẻo , tính dẫn nhiệt, tính dẫn điện, tính ánh kim tất cả các tính chất này do sự có mặt của electron tự do II. Tính chất hoá học : Do đặc điểm cấu tạo ít electron lớp ngoài cùng ( 1,2,3e), Năng lượng ion hoá tương đối nhỏ Bán kính nguyên tử lớn Các nguyên tử kim loại dễ dàng nhường các e hoá trị hoá trị này thể hiện tính khử: Phương trình tổng quát: M – ne -> Mn+ Đi từ đầu đến cuối "dãy điện hóa" của kim loại thì tính khử của kim loại giảm dần, còn tính oxi hoá của ion kim loại tăng dần Tính Oxi hoá: K+ Na+ Mg2+ Al3+ Zn2+ Cr2+ Fe2+ Ni2+ Sn2+ Pb2+ H+ Cu2+ Hg22+ Fe3+ Ag+ Pt2+ Au3+ Tính Khử K Na Mg Al Zn Cr Fe Ni Sn Pb H Cu 2Hg Fe2+ Ag Pt Au 1/ Tác dụng với phi kim: a/ Phản ứng với oxi: Đa số các kim loại đều bị oxi hóa bởi O2 (đặc biệt ở nhiệt độ cao). Khả năng phản ứng tuỳ thuộc vào điều kiện và tính khử mạnh hay yếu của kim loại Ví dụ: 4Na + O2 2Na2O 3Fe + 2O2 Fe3O4 b/ Phản ứng với halogen và các phi kim khác - Với halogen: các kim loại kiềm, kiềm thổ, Al phản ứng ngay ở to thường. Các kim loại khác phải đun nóng. + Với phi kim mạnh thì kim loại có hoá trị cao: 2Fe + 3Cl2 2FeCl3 + Với phi kim yếu phải đun nóng và kim loại có hoá trị thấp : Fe + S FeS Zn + S ZnS c/ Tác dụng với axit * Với axit HCl, H2SO4 loãng (tính oxi hóa thể hiện ở ion H+) - Kim loại sẽ khử ion H+ trong dd HCl và H2SO4 loãng thành H2 -Lưu ý: Kim loại đứng trước H2. Ví dụ: Mg + 2HCl ----> MgCl2 + H2 2Al + 3H2SO4 loãng ---- > Al2(SO4)3 + 3H2 * Với axit HNO3, H2SO4 đặc, đun nóng Trừ Au và Pt, còn hầu hết các kim loại tác dụng được với HNO3 (đặc hoặc loãng), H2SO4 (đặc, nóng), Pt tổng quát: Kim loại + HNO3 ----- > muối ( hoá trị cao ) + Sản phẩn khử + H2O - Với HNO3 đặc nóng : thường giải phóng khí NO2 ( màu nâu đỏ ) Mg + 4HNO3 đ, n Mg(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O Cu + 4HNO3 đ, n Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O - Với HNO3 loãng: thường sinh ra khí NO ( không màu hoá nâu trong không khí ) Tuy nhiện tuỳ theo điều kiện đề bài có thể là: N2, N2O, NO, NH4NO3. Ví dụ: 8Na + 10HNO3 đ, n 8NaNO3 + NH4NO3 + 3H2O 4Mg + 10HNO3 đ, n 4Mg(NO3)2 + N2O + 5H2O 3Cu + 8HNO3 đ, n 3Cu(NO3)2 + NO + 4H2O ☼ Lưu ý: Kim loại phản ứng với HNO3 không sinh khí H2 - Với axit H2SO4 đặc nóng. Pt tổng quát: Kim loại + H2SO4 đ.n ® muối ( hoá trị cao ) + (H2S, S, SO2) + H2O. Thường thì tạo SO2 tuy nhiên một số trường hợp tạo H2S haợc S Ví dụ: 8Na + 5H2SO4 đ, n 4Na2SO4 + H2S + 5H2O 2Mg + 3H2SO4 đ, n 2MgSO4 + S+ 3H2O Cu + 2H2SO4 đ, n CuSO4 + SO2 + 2H2O ☼ Lưu ý: Kim loại phản ứng với H2SO4 đặc, nóng không sinh khí H2 Chú ý: Al , Fe và Cr bị thụ động hoá trong H2SO4 đặc, nguội và HNO3 đặc, nguội d/ Phản ứng với nước: - Ở to thường, chỉ có các kim loại kiềm, kiềm thổ phản ứng được với nước tạo thành dung dịch kiềm và giải phóng H2. Một số kim loại yếu hơn phản ứng chậm hoạc không phản ứng Ví dụ: Na + H2O ---- > NaOH + 1/2H2 Be + H2O --- > - Ở nhiệt độ cao, một số kim loại phản ứng với hơi nước Fe + H2O FeO + H2 Fe + H2O Fe3O4 + H2 e/ Phản ứng với dd muối: Điều kiện: Kim loại đứng trước sẽ phản ứng với kim loại đứng sau trong dãy điện hoá ( trừ kim loại tan trong nước : KL kiềm, Ca... ) Ví dụ: Fe + CuSO4 -> FeSO4 + Cu - Ngoài ra kim loại mạnh ( Al) còn đẩy được kim loại yếu khỏi oxit (phản ứng nhiệt kim loại). Xảy ra ở to cao, toả nhiều nhiệt làm nóng chảy kim loại: Al + Fe2O3 Al2O3 + Fe 2Al + 3NiO Al2O3 + 3Ni III. Dãy điện hoá của kim loại 1. Cặp oxi hoá - khử của kim loại - Kim loại dễ nhường electron thành ion kim loại, ngược lại ion kim loại có thể nhận electron để trở thành kim loại. Do đó giữa kim loại M và ion kim loại Mn+ tồn tại một cân bằng: M+n + neM0 - Dạng oxi hoá và dạng khử của cùng một nguyên tố tạo thành cặp oxi hoá - khử (oh/kh) của nguyên tố đó. Ví dụ:Các cặp oxi hoá - khử : Fe2+/Fe, Cu2+/Cu, Al3+/Al. 2. Dãy điện hóa của kim loại: Tính oxi hóa của ion kim loại tăng dần Dạng oh: K+ Na+ Mg2+ Al3+ Zn2+ Cr2+Fe2+ Ni2+ Sn2+ Pb2+ H+ Cu2+ Hg22+ Fe3+ Ag+ Pt2+ Au3+ Dạng khử: K Na Mg Al Zn Cr Fe Ni Sn Pb H Cu 2Hg Fe2+ Ag Pt Au Tính khử của kim loại giảm dần 3. Ý nghĩa của dãy thế điện hoá của kim loại - Dự đoán chiều phản ứng giữa 2 cặp oxh - kh: Khi cho 2 cặp oxh - kh gặp nhau, dạng oxi hóa mạnh hơn sẽ tác dụng với dạng khử mạnh hơn tạo thành dạng oxi hóa yếu hơn và dạng khử yếu hơn: Hay là quy tắc anpha Ví dụ: Có 2 cặp oxh - kh : Zn2+/Zn và Fe2+/Fe phản ứng: Zn + Fe2+ -----> Zn2+ + Fe0 Có 2 cặp oxh - kh: Zn2+/Zn và Cu2+/Cu phản ứng: Zn + Cu2+ -----> Zn2+ + Cu0 - Những kim loại đứng trước H đẩy được hiđro ra khỏi dung dịch axit. Ví dụ: Fe + H2SO4 ----> FeSO4 + H2 CÂU HỎI 1/ Tính chất vật lí chung của kim loại là gì? Do yếu tố nào quyết định ? 2/ Kim loại có tính chất hoá học đặc trưng là gì? Nguyên nhân tạo nên tính chất này? 3/ Kim loại có thể phản ứng được với những chất nào? Mỗi chất viết pthh minh hoạ tính khử của kim loại 4/ Khi kim loại phản ứng với HCl , H2SO4 loãng có gì khác so với khi phản ứng với HNO3, H2SO4 đặc, đun nóng ? 5/ Nêu điều kiện để phản ứng của kim loại với dd muối xảy ra? Viết pthh minh hoạ ? 6/ Học thuộc thứ tự của các nguyên tử / ion kim loại trong dãy điện hoá 7/ Dãy điện hoá cho ta biết điều gì? Lưu ý những bài tập dự đoán khả năng xảy ra phản ứng của kim loịa với dd muối VỊ TRÍ CỦA KIM LOẠI TRONG HTTH Câu 1: Số electron lớp ngoài cùng của các nguyên tử kim loại thuộc nhóm IIA là A. 3. B. 2. C. 4. D. 1. Câu 2: Số electron lớp ngoài cùng của các nguyên tử kim loại thuộc nhóm IA là A. 3. B. 2. C. 4. D. 1. Câu 3: Công thức chung của oxit kim loại thuộc nhóm IA là A. R2O3. B. RO2. C. R2O. D. RO. Câu 4: Công thức chung của oxit kim loại thuộc nhóm IIA là A. R2O3. B. RO2. C. R2O. D. RO. Câu 5: Cấu hình electron của nguyên tử Na (Z =11) là A. 1s22s2 2p6 3s2. B. 1s22s2 2p6. C. 1s22s22p63s1. D. 1s22s22p6 3s23p1. Câu 6: Hai kim loại đều thuộc nhóm IIA trong bảng tuần hoàn là A. Sr, K. B. Na, Ba. C. Be, Al. D. Ca, Ba. Câu 7: Hai kim loại đều thuộc nhóm IA trong bảng tuần hoàn là A. Sr, K. B. Na, K. C. Be, Al. D. Ca, Ba. Câu 8: Nguyên tử Fe có Z = 26, cấu hình e của Fe là A. [Ar ] 3d6 4s2. B. [Ar ] 4s13d7. C. [Ar ] 3d7 4s1. D. [Ar ] 4s23d6. Câu 9: Nguyên tử Cu có Z = 29, cấu hình e của Cu là A. [Ar ] 3d9 4s2. B. [Ar ] 4s23d9. C. [Ar ] 3d10 4s1. D. [Ar ] 4s13d10. Câu 10: Nguyên tử Cr có Z = 24, cấu hình e của Cr là A. [Ar ] 3d4 4s2. B. [Ar ] 4s23d4. C. [Ar ] 3d5 4s1. D. [Ar ] 4s13d5. Câu 11: Nguyên tử Al có Z = 13, cấu hình e của Al là A. 1s22s22p63s23p1. B. 1s22s22p63s3. C. 1s22s22p63s23p3. D. 1s22s22p63s23p2. Câu 12: Cation M+ có cấu hình electron lớp ngoài cùng 2s22p6 là A. Rb+. B. Na+. C. Li+. D. K +. TÍNH CHẤT CỦA KIM LOẠI – DÃY ĐIỆN HÓA CỦA KIM LOẠI Câu 13: Kim loại nào sau đây có tính dẫn điện tốt nhất trong tất cả các kim loại? A. Vàng. B. Bạc. C. Đồng. D. Nhôm. Câu 14: Kim loại nào sau đây dẻo nhất trong tất cả các kim loại? A. Vàng. B. Bạc. C. Đồng. D. Nhôm. Câu 15: Kim loại nào sau đây có độ cứng lớn nhất trong tất cả các kim loại? A. Vonfam. B. Crom C. Sắt D. Đồng Câu 16: Kim loại nào sau đây là kim loại mềm nhất trong tất cả các kim loại ? A. Liti. B. Xesi. C. Natri. D. Kali. Câu 17: Kim loại nào sau đây có nhiệt độ nóng chảy cao nhất trong tất cả các kim loại? A. Vonfam. B. Sắt. C. Đồng. D. Kẽm. Câu 18: Kim loại nào sau đây nhẹ nhất ( có khối lượng riêng nhỏ nhất ) trong tất cả các kim loại ? A. Natri B. Liti C. Kali D. Rubidi Câu 19: Tính chất hóa học đặc trưng của kim loại là A. tính bazơ. B. tính oxi hóa. C. tính axit. D. tính khử. Câu 20: Hai kim loại đều phản ứng với dung dịch Cu(NO3)2 giải phóng kim loại Cu là A. Al và Fe. B. Fe và Au. C. Al và Ag. D. Fe và Ag. Câu 21: Cặp chất không xảy ra phản ứng là A. Fe + Cu(NO3)2. B. Cu + AgNO3. C. Zn + Fe(NO3)2. D. Ag + Cu(NO3)2. Câu 22: Hai kim loại Al và Cu đều phản ứng được với dung dịch A. NaCl loãng. B. H2SO4 loãng. C. HNO3 loãng. D. NaOH loãng Câu 23: Kim loại Cu phản ứng được với dung dịch A. FeSO4. B. AgNO3. C. KNO3. D. HCl. Câu 24: Dung dịch FeSO4 và dung dịch CuSO4 đều tác dụng được với A. Ag. B. Fe. C. Cu. D. Zn. Câu 25: Để hoà tan hoàn toàn hỗn hợp gồm hai kim loại Cu và Zn, ta có thể dùng một lượng dư dung dịch A. HCl. B. AlCl3. C. AgNO3. D. CuSO4. Câu 26: Hai dung dịch đều tác dụng được với Fe là A. CuSO4 và HCl. B. CuSO4 và ZnCl2. C. HCl và CaCl2. D. MgCl2 và FeCl3. Câu 27: Cho các kim loại: Ni, Fe, Cu, Zn; số kim loại tác dụng với dung dịch Pb(NO3)2 là A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. Câu 28: Dung dịch muối nào sau đây tác dụng được với cả Ni và Pb? A. Pb(NO3)2. B. Cu(NO3)2. C. Fe(NO3)2. D. Ni(NO3)2. Câu 29: Tất cả các kim loại Fe, Zn, Cu, Ag đều tác dụng được với dung dịch A. HCl. B. H2SO4 loãng. C. HNO3 loãng. D. KOH. Câu 30: Cho các kim loại: Na, Mg, Fe, Al; kim loại có tính khử mạnh nhất là A. Al. B. Na. C. Mg. D. Fe. Câu 31: Cho phản ứng: aAl + bHNO3 cAl(NO3)3 + dNO + eH2O. Hệ số a, b, c, d, e là các số nguyên, tối giản. Tổng (a + b) bằng A. 5. B. 4. C. 7. D. 6. Câu 32: Dãy nào sau đây chỉ gồm các chất vừa tác dụng được với dung dịch HCl, vừa tác dụng được với dung dịch AgNO3 ? A. Zn, Cu, Mg B. Al, Fe, CuO C. Fe, Ni, Sn D. Hg, Na, Ca Câu 33: Cho phản ứng hóa học: Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu. Trong phản ứng trên xảy ra A. sự khử Fe2+ và sự oxi hóa Cu. B. sự khử Fe2+ và sự khử Cu2+. C. sự oxi hóa Fe và sự oxi hóa Cu. D. sự oxi hóa Fe và sự khử Cu2+. Câu 34: Cặp chất không xảy ra phản ứng hoá học là A. Cu + dung dịch FeCl3. B. Fe + dung dịch HCl. C. Fe + dung dịch FeCl3. D. Cu + dung dịch FeCl2. Câu 35: Cho kim loại M tác dụng với Cl2 được muối X; cho kim loại M tác dụng với dung dịch HCl được muối Y. Nếu cho kim loại M tác dụng với dung dịch muối X ta cũng được muối Y. Kim loại M có thể là A. Mg B. Al C. Zn D. Fe Câu 36: Để khử ion Cu2+ trong dung dịch CuSO4 có thể dùng kim loại A. K B. Na C. Ba D. Fe Câu 37: Để khử ion Fe3+ trong dung dịch thành ion Fe2+ có thể dùng một lượng dư A. Kim loại Mg B. Kim loại Ba C. Kim loại Cu D. Kim loại Ag Câu 38: Thứ tự một số cặp oxi hóa - khử trong dãy điện hóa như sau : Fe2+/Fe; Cu2+/Cu; Fe3+/Fe2+. Cặp chất không phản ứng với nhau là A. Cu và dung dịch FeCl3 B. Fe và dung dịch CuCl2 C. Fe và dung dịch FeCl3 D. dung dịch FeCl2 và dung dịch CuCl2 Câu 39: X là kim loại phản ứng được với dung dịch H2SO4 loãng, Y là kim loại tác dụng được với dung dịch Fe(NO3)3. Hai kim loại X, Y lần lượt là (biết thứ tự trong dãy thế điện hoá: Fe3+/Fe2+ đứng trước Ag+/Ag) A. Fe, Cu. B. Cu, Fe. C. Ag, Mg. D. Mg, Ag. Câu 40: Dãy gồm các kim loại được xếp theo thứ tự tính khử tăng dần từ trái sang phải là A. Mg, Fe, Al. B. Fe, Mg, Al. C. Fe, Al, Mg. D. Al, Mg, Fe. Câu 41: Dãy gồm các kim loại đều phản ứng với nước ở nhiệt độ thường tạo ra dung dịch có môi trường kiềm là A. Na, Ba, K. B. Be, Na, Ca. C. Na, Fe, K. D. Na, Cr, K. Câu 42: Trong dung dịch CuSO4, ion Cu2+ không bị khử bởi kim loại A. Fe. B. Ag. C. Mg. D. Zn. Câu 43: Cho dãy các kim loại: Fe, Na, K, Ca. Số kim loại trong dãy tác dụng được với nước ở nhiệt độ thường là A. 4. B. 1. C. 3. D. 2. Câu 44: Kim loại phản ứng được với dung dịch H2SO4 loãng là A. Ag. B. Au. C. Cu. D. Al. Câu 45: Cho dãy các kim loại: Na, Cu, Fe, Ag, Zn. Số kim loại trong dãy phản ứng được với dung dịch HCl là A. 5. B. 2. C. 3. D. 4. Câu 46: Đồng (Cu) tác dụng được với dung dịch A. H2SO4 đặc, nóng. B. H2SO4 loãng. C. FeSO4. D. HCl. Câu 47: Cho dãy các kim loại: Na, Cu, Fe, Zn. Số kim loại trong dãy phản ứng được với dung dịch HCl là A. 3. B. 1. C. 4. D. 2. Câu 48: Cho dãy các kim loại: K, Mg, Na, Al. Kim loại có tính khử mạnh nhất trong dãy là A. Na. B. Mg. C. Al. D. K.
File đính kèm:
- de_cuong_on_tap_hoc_ki_i_mon_hoa_hoc_lop_12.docx
