Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Bài 35: Môi trường sống và các nhân tố sinh thái

Chaøo möøng quyù thaày coâ  ñeán tham döï 
KIEÅM TRA BAØI CUÛ 
1. Loaøi vöôïn ngöôøi gioáng vôùi ngöôøi nhieàu nhaát laø : 
	A. Tinh tinh 	 B. Ñöôøi öôi 
	C. Goârila D. Vöôïn 
 2. Ñieåm khaùc nhau cô baûn giöõa ngöôøi vaø vöôïn ngöôøi laø : 
	A. Daùng ñi thaúng 	 
	B. Xöông chaäu xöông chi 
	C. Hoäp soï ( soï naõo lôùn hôn soï maët 	 
	D. Caû A, B, C. 
Choïn phöông aùn traû lôøi ñuùng nhaát 
3. Loaøi H.neanderthalessis ( ngöôøi Neâanñectan ) bò loaøi ngöôøi hieän ñaïi caïnh tranh daãn ñeán tuyeät chuûng caùch ñaây khoaûng ? A 50.000 naêm 	B 40.000 naêm C 30.000 naêm 	D 20.000 naêm 
4. Nguyeân nhaân chính laøm cho loaøi ngöôøi khoâng bò 
bieán ñoåi thaønh moät loaøi khaùcveà maët sinh hoïc laø ? 
	A. Con ngöôøi ngaøy nay ñaõ coù caáu truùc cô theå hoaøn haûo nhaát 
	B. Söï phaùt trieån cuûa heä thoáng tín hieäu thöù 2 
	C. Loaøi ngöôøi baèng khaû naêng cuûa mình coù theå thích nghi vôùi moïi ñieàu kieän sinh thaùi ña daïng ,.. 
	D. Taát caû caùc nhaän ñònh treân . 
  Baøi 35 
Moâi Tröôøng Soáng Vaø Caùc Nhaân Toá  Sinh Thaùi  
I. Moâi tröôøng soáng vaø caùc nhaân toá sinh thaùi 
- Moâi tröôøng nöôùc ( bieån,hoà nöôùc maën ) nöôùc lôï ( nöôùc cöûa soâng , ven bieån ) Nöôùc ngoït ( nöôùc hoà , ao , soâng suoái ..) - Moâi tröôøng ñaát : ( moâi tröôøng trong ñaát ) Caùc loaïi ñaát khaùc nhau  - Moâi tröôøng treân maët ñaát - khoâng khí .( moâi tröôøng treân caïn ) tính töø maët ñaát trôû leân tôùi caùc lôùp khí quyeån bao quanh traùi ñaát .  - Moâi tröôøng sinh vaät : bao goàm caùc sinh vaät (Con Ngöôøi ) nôi soáng cuûa caùc sinh vaät kí sinh coäng sinh 
1. Khaùi nieäm moâi tröôøng :  
	 Moâi tröôøng soáng cuûa sinh vaät quanh sinh vaät coù  taùc ñoäng tröïc tieáp , giaùn tieáp hoaëc taùc ñoäng qua laïi söï toàn taïi , sinh tröôûng phaùt trieån vaø nhöõng hoaït ñoäng cuûa sinh vaät 
2. Caùc loaïi moâi tröôøng . 
NHAÂN TOÁ VOÂ SINH 
3. Nhaân toá sinh thaùi :  
Nhaân toá sinh thaùi laø taát caû nhöõng nhaân toá moâi tröôøng coù aûnh höôõng tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp tôùi ñôøi soáng sinh vaät . Taát caû caùc nhaân toá sinh thaùi gaén boù chaët cheõ vôùi nhau thaønh moät toå hôïp sinh thaùi taùc ñoäng leân sinh vaät . 
Nhaân toá sinh thaùi voâ sinh : ( khoâng soáng ) cuûa töï nhieân goàm khí haäu ( aùnh saùng,nhieät ñoä , ñoä aåm ,) thoå nhöôõng ( ñaát ñaù ,..) nöôùc ( bieån,ao ,..) ñòa hình ( ñoä cao ñoä doác ,..) Nhaân toá sinh thaùi höõu sinh : ( soáng ) VSV, naám , thöïc vaät,ñoäng vaät ,con ngöôøi . 
 Con ngöôøi coù theå laøm cho moâi tröôøng phong phuù giaøu coù hôn nhö cuõng laøm cho chuùng bò suy thoaùi . 
=> Moâi tröôøng suy thoaùi aûnh höôûng raát 	 lôùn ñeán caùc sinh vaät khaùc , ñoàng thôøi 	 ñe doïa cuoäc soáng chính mình . 
II. GIÔÙI HAÏN SINH THAÙI VAØ OÅ SINH THAÙI. 
1.Giôùi haïn sinh thaùi  
1.Giôùi haïn sinh thaùi  
Laø khoaûng giaù trò xaùc ñònh cuûa moät nhaân toá sinh thaùi maø trong khoaûng ñoù sinh vaät coù theå toàn taïi vaø phaùt trieån oån ñònh theo thôøi gian . 
Moãi sinh vaät coù giôùi haïn sinh thaùi nhaát ñònh ñoái vôùi moãi nhaân toá sinh thaùi hay noùi caùch khaùc , moãi sinh vaät coù giôùi haïn sinh thaùi ñaëc tröng ñoái vôùi moãi nhaân toá sinh thaùi ( ñoù laø quy luaät giôùi haïn sinh thaùi ) 
Ví duï : Caù roâ phi coù giôùi haïn sinh thaùi . Töø 5,6 0 -42 0 khoaûng thuaän lôïi 20 0 - 35 0 
Thöïc vaät nhieät ñôùi quang hôïp toát nhaát ôû nhieät ñoä 20 0 – 30 0 khi döôùi 0 0 treân 40 0 Caây ngöøng quang hôïp 
OÅ sinh thaùi trong röøng möa nhieät ñôùi . 
 2. OÅ sinh thaùi .   
Ổ sinh thaùi ñöôïc ñònh nghóa laø moät khoâng gian sinh thaùi maø ôû ñoù nhöõng ñieàu kieän moâi tröôøng quy ñònh söï toàn taïi vaø phaùt trieån khoâng haïn ñònh cuûa caùc theå 
Ổsinh thaùi chung laø moät khoâng gian sinh thaùi trong ñoù moãi nhaân toá sinh thaùi ñaûm baûo cho hoaït ñoäng cuûa moät chöùc naêng naøo ñoù cuûa cô theå sinh vaät , ví duï oå sinh thaùi dinh döôõng , oå sinh thaùi sinh saûn , 
III. SÖÏ THÍCH NGHI CUÛA SINH VAÄT VÔÙI MOÂI TRÖÔØNG SOÁNG  
1. Thích nghi cuûa sinh vaät vôùi aùnh saùng . 
a. Söï thích nghi cuûa thöïc vaät vôùi aùnh saùng 
 C©y ­a s¸ng 
 B¹ch ®µn 
 Chß n©u 
C©y ­a bãng 
 C©y r¸y 
 C©y l¸ dong 
Em haõy hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp sau : 
Caây öa saùng 
Caây öa boùng 
Quang hôïp : 
Quang hôïp : 
Phieán laù : 
Phieán laù : 
moâ giaäu : 
moâ giaäu : 
Laù xeáp : 
Laù xeáp : 
Thaân caây : 
Thaân caây : 
Maøu laù : 
Maøu laù : 
Thích nghi cuûa thöïc vaät vôùi cheá ñoä chieáu saùng khaùc nhau . 
Thích nghi cuûa thöïc vaät vôùi cheá ñoä chieáu saùng khaùc nhau . 
Caây öa saùng 
Caây öa boùng 
Quang hôïp : Cöôøng ñoä aùnh saùng maïnh 
Quang hôïp : cöôøng ñoä aùnh saùng yeáu 
Phieán laù : daøy 
Phieán laù : moõng 
moâ giaäu : phaùt trieån 
moâ giaäu : ít hoaëc khoâng coù 
Laù xeáp : nghieâng so vôùi maët ñaát 
Laù xeáp : ngang so vôùi maët ñaát 
Thaân caây : thaúng lôùn 
Thaân caây : nhoû 
Maøu laù : xanh nhaït 
Maøu laù : xanh ñaäm 
b. Söï thích nghi cuûa ñoäng vaät vôùi aùnh saùng 
Ñoäng vaät hoaït ñoäng ban ngaøy 
Ñoäng vaät hoaït ñoäng ban ñeâm 
b. Söï thích nghi cuûa ñoäng vaät vôùi aùnh saùng 
Öa hoaït ñoäng ngaøy : ñònh höôùng di chuyeån 
Öa hoaït ñoäng ñeâm : thò giaùc tieâu giaûm chæ nhìn trong ban ñeâm xuùc giaùc phaùt trieån hoaëc phaùt quang . 
Do yeáu toá aùnh saùng taùc ñoäng sinh vaät thích nghi 
Chòu aùnh saùng maïnh , chòu aùnh saùng yeáu , trung gian 
Moãi daïng thích nghi coù hình daïng vaø caáu truùc phuø hôïp 
Choïn caây troàng phuø hôïp vôùi vó ñoä khaùc nhau.Choïn troàng caây xen canh , taïo chuoàng nuoâi vôùi ñoä chieáu saùng thích hôïp , baûo veä ñoäng vaät nuoâi ôû cöôøng ñoä chieáu saùng maïnh  
2.Thích nghi cuûa sinh vaät vôùi nhieät ñoä 
Sinh vaät ñieàu hoøa taûn nhieät nhieàu caùch : Thay ñoåi hình thaùi , caáu taïo sinh lí ñeå giöõ nhieät , choáng maát choáng taêng nhieät cô theå . Hoaëc keùo daøi hay ruùt ngaén thôøi gian sinh tröôûng . 
a Quy taéc quy taéc kích thöôùc cô theå Becmam : 
Ñoäng vaät haèng nhieät soáng vuøng oân ñôùi ( khí haäu laïnh ) kích thöôùc cô theå lôùn hôn so vôùi ñoäng vaät cuøng loaøi hay vôùi loaøi coù quan heä hoï haøng gaàn soáng ôû vuøng nhieät ñôùi aám aùp . Lôùp môõ daøy choáng reùt 
b.Quy taéc quy taéc kích thöôùc caùc boä phaän tai,ñuoâi,chi , cô theå Anlen  
Ñoäng vaät soáng ôû vuøng oân ñôùi coù tai , ñuoâi vaø chi ,.. thöôøng beù hôn ñoäng vaät töông töï soáng ôû vuøng noùng . 
=> töø 2 quy taéc treân cho thaáy tæ soá dieän tích beà maët cô theå (S) lôùn 
Vôùi theå tích cô theå (V) giaûm => haïn cheá toûa nhieät cô theå vaø ngöôïc laïi . 
Nhaân toá sinh thaùi 
Aûnh höôûng cuûa nhaân toá sinh thaùi 
Duïng cuï ño 
Nhieät ñoä moâi tröôøng 
( 0 C) 
. 
Nhieät keá 
Aùnh saùng ( lux ) 
Maùy ño cöôøng ñoä vaø thaønh phaàn quang phoå cuûa aùnh saùng 
Ñoä aåm khoâng khí 
(%) 
. 
Aåm keá 
Noàng ñoä caùc loaïi khí 
O 2 ,CO 2, 
Maùy ño noà ñoä khí hoøa tan 
Ñoä pH 
. 
Maùy ño pH 
Haõy ñieàn nhöõng noäi dung chính cho phuø hôïp veà aûnh höôûng cuûa caùc nhaân toá vaät lí vaø hoùa hoïc tôùi ñôøi soáng cuûa sinh vaät vaøo oâ troáng vaø laáy ví duï minh hoïa nhöõng aûnh höôûng ñoù .  
Nhaân toá sinh thaùi 
Aûnh höôûng cuûa nhaân toá sinh thaùi 
Duïng cuï ño 
Nhieät ñoä moâi tröôøng 
( 0 C) 
Nhieät ñoä aûnh höôûng tôùi söï TÑC vaø trao ñoåi naêng löôïng , khaû naêng sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa sinh vaät 
Nhieät 
 keá 
Aùnh saùng 
( lux ) 
Cöôøng ñoä chieáu saùng vaø thaønh phaàn quang phoå aûnh höôûng tôùi khaû naêng quang hôïp cuûa thöïc vaät vaø khaû naêng quan saùt cuûa ñoäng vaät 
Maùy 
 ño 
aùùnh 
saùng 
Ñoä aåm khoâng khí 
(%) 
Ñoä aåm khoâng khí coù aûnh höôûng raát lôùn tôùi khaû naêng thoaùt hôi nöôùc 
AÅm 
keá 
Noàng ñoä caùc loaïi khí : O2 , CO2 ,..( %) 
Aûnh höôûng quaù trình hoâ haáp cuûa sinh vaätTham gia vaøo quaù trình quang hôïp cuûa thöïc vaät , tuy nhieân noàng ñoä CO2 quaù cao thöôøng gaây cheát ñoái vôùi caùc loaøi sinh vaät 
Maùy 
ño 
caùc 
loaïi 
khí 
Ñoä pH 
Ñoä pH aûnh höôûng nhieàu ñeán khaû naêng huùt khoaùng cuûa thöïc vaät aûnh höôõng ñeán ñôøi soáng cuûa chuùng . 
Maùy 
ño 
ph 
Veà nhaø hoïc baøi laøm baøi taäp 2,3,4,5 saùch giaùo khoa trang 155 
Xem tröôùc Baøi 36: Quaàn theå sinh vaät vaø moái quan heä giöõa caùc caù theå trong quaàn theå . 
Traû lôøi caâu hoûi : 
Quaàn theå laø gì ? Cho 1 vaøi ví duï veà quaàn theå . 
	 Quan heä hoå trôï caïnh tranh coù taùc duïng gì ? 
Chuùc quyù thaày coâ moät ngaøy vui veû .