Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Bài 10: Tương tác gen và tác động đa hiệu của gen

BÀI 10: 
TƯƠNG TÁC GEN 
VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN 
I - T ƯƠNG TÁC GEN : 
Thế nào là gen alen và gen khơng alen? 
Gen alen là các gen cùng nằm trong một lơcút, gen khơng alen bao gồm các gen nằm trong các lơcút khac nhau. 
Hai alen thuộc cùng một gen, cĩ thể tương tác với nhau theo những cách nào? 
Trội - lặn hồn tồn, khơng hồn tồn, đồng trội. 
Sự tương tác giữa các alen thuộc các gen khác nhau thực chất là gì? 
Khái niệm : Tương tác gen là sự tác động qua lại giữa các gen trong quá trình hình thành kiểu hình, mà thực chất là sự tương tác giữa các sản phẩm của chúng ( Prơtêin enzim ) để tạo kiểu hình. 
1 - TƯƠNG TÁC BỔ SUNG ( BỔ TRỢ ) : 
* Thí nghiệm : 
	P T/C : Đậu thơm hoa trắng 	 X Hoa trắng 
	F 1 : 100 % Hoa đỏ 
	F 2 : 	 9 hoa đỏ 	: 7 hoa trắng 
Tỷ lệ ở F 2 là 9 : 7 nĩi lên điều gì?( Số kiểu tổ hợp, số cặp gen qui định cặp tính trạng đang xét) 
Hãy nhận xét kết quả ở F 2 ? 
I - T ƯƠNG TÁC GEN : 
1 - TƯƠNG TÁC BỔ SUNG ( BỔ TRỢ ) : 
* Nhận xét : 
Vậy như thế nào là tương tác bổ trợ? 
* Khái niệm : Tác động bổ trợ là kiểu tác động qua lại của hai hay nhiều gen thuộc các lơcút khác nhau ( Khơng alen ) làm xuất hiện tính trạng mới. 
Hãy giải thích kết quả của thí nghiệm trên? 
- F2 cĩ 16 tổ hợp giao tử -> Mỗi cơ thể F1 cho 4 loại 	giao tử ( 16 TH = 4 gt X 4 gt ). 
- Mỗi cơ thể F1 chứa 2 cặp gen dị hợp -> Tương tác 	gen. 
* Giải thích : 
- Sự cĩ mặt của 2 gen trội nằm trên 2 NST khác 	nhau qui định hoa đỏ (A- B- ). 
- Khi chỉ cĩ 1 trong2 gen trội hoặc khơng cĩ gen trội 	nào cho hoa màu trắng ( A-bb, aaB-, aabb ). 
Hãy viết sơ đồ lai từ P -> F 2 ? 
I - T ƯƠNG TÁC GEN : 
1 - TƯƠNG TÁC BỔ SUNG ( BỔ TRỢ ) : 
* Sơ đồ lai : 
100 % Hoa đỏ 
Hoa trắng ( AAbb ) 
Hoa trắng ( aaBB ) 
P T//C : 
F 1 : 
F 2 : 
G P : 
G F1 : 
X 
 ( AaBb ) 
Ab 
aB 
X 
 ( AaBb ) 
AB, 
Ab, 
aB, 
ab 
I - T ƯƠNG TÁC GEN : 
1 - TƯƠNG TÁC BỔ SUNG ( BỔ TRỢ ) : 
Aabb 
aaBb 
Aabb 
AaBb 
ab 
aaBb 
aaBB 
AaBb 
AaBB 
aB 
Aabb 
AaBb 
Aabb 
AABb 
Ab 
AaBb 
AaBB 
AABb 
AABB 
AB 
ab 
aB 
Ab 
AB 
♀ 
♂ 
I - T ƯƠNG TÁC GEN : 
1 - TƯƠNG TÁC BỔ SUNG ( BỔ TRỢ ) : 
Kết quả phân li về kiểu gen và kiểu hình như thế nào? 
Tỷ lệ phân li KG: 
- Tỷ lệ phân li KH: 
1 :2 :1 : 2: 4 : 2 : 1 :2 : 1 
* 9 A-B- Hoa đỏ 
* 7 A-bb, aaB-, aabb Hoa trắng. 
Ngồi ra cịn cĩ các tỷ lệ: 9 : 3 : 3 : 1 Hoặc 9 : 6 : 1 . 
I - T ƯƠNG TÁC GEN : 
2 - TƯƠNG TÁC CỘNG GỘP : 
* Thi nghiệm : 
P T//C : 
F 1 : 
F 2 : 
G P : 
Lúa mì hạt đỏ 
( AABB ) 
Lúa mì hạt trắng 
 ( aabb ) 
X 
100 % Lúa mì hạt đỏ tươi 
 ( AaBb ) 
AB 
ab 
 ( AaBb ) 
X 
15 Đỏ : 1 Trắng 
( Từ đỏ sẫm đến đổ rất tươi ) 
I - T ƯƠNG TÁC GEN : 
2 - TƯƠNG TÁC CỘNG GỘP : 
KIỂU GEN 
KIỂU HÌNH 
1 AABB 
ĐỎ SẪM 
ĐỎ SẠM 
2 AaBB 
2 AABb 
ĐỎ TƯƠI 
4 AaBb 
1 AAbb 
1 aaBB 
1 TRẮNG 
TRẮNG 
1 aabb 
15 ĐỎ 
ĐỎ NHẠT 
2 Aabb 
2 aaBb 
I - T ƯƠNG TÁC GEN : 
2 - TƯƠNG TÁC CỘNG GỘP : 
Vậy như thế nào là tác động cộng gộp? 
* Khái niệm : Khi các alen trội thuộc hai hoặc nhiều lơcut gen tương tác với nhau theo kiểu mỗi alen trội ( Bất kể thuộc lơcút nào ) đều làm tăng sự biểu hiện kiểu hình lên một chút ít. 
Tương tác cộng gộp thường gặp đối với các loại tính trạng nào? 
- Thường gặp ở các loại tính trạng số lượng: Sản lượng sữa, khối lượng gia súc, gia cầm.. 
Tương tác gen đúng trong điều kiện nào? 
* Điều kiện nghiệm đúng : 
 Mỗi cặp gen nằm trên 1 cặp NST tương đồng khác nhau. 
 Các phải tác động qua lại lẫn nhau trong quá trình hình thành tính trạng. 
II - TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN : 
Đa hiệu hố của gen là gì? 
 Khái niệm: Là hiện tượng một gen tác động lên sự biểu hiện của nhiều tính trạng khác nhau. 
 VD: SGK 
Tùy dạng tương tác mà tỉ lệ kiểu hình ở F 2 là biến dạng công thức tổng quát (3: 1). 
 : hai hay nhiều gen không alen , phân ly độc lập , có thể cùng tác động với nhau hình thành một tính trạng . 
Qui luật 
CÁC 
 DẠNG TƯƠNG TÁC 
Tác động át chế lặn : 9 : 4 : 3 
 
 
Tác động bổ trợ : 9 : 6 : 1 
 9 : 7 
 9 : 3 : 3 : 1 
 
Tác động cộng gộp : 15 : 1 
 
Tác động át chế trội : 12 : 3 : 1 
 13 : 3 
C ỦNG CỐ : 
1. 1. TÁC ĐỘNG BỔ TRỢ : 
 Thí nghiệm : 
 P TC : Bí quả tròn x Bí quả tròn 
 F 1 : Bí quả dẹt 
 F 2 : 9 bí quả dẹt 
 6 bí quả tròn 
 1 bí quả dài 
DDff 
ddFF 
 G t : Df dF 
 DdFf 
 G t : DF , Df , dF , df 
9 (D – F - ) 
3 (D – ff -) 
3 ( ddF - ) 
1 ddff 
C ỦNG CỐ :