Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 42, Bài 9: Tổng kết về từ vựng

KÍNH CHÀO QUí 
THẦY Cễ GIÁO 
VỀ DỰ GIỜ LỚP 9/8 
từ đơntừ phức 
thành ngữ 
nghĩa của từ 
từ nhiều nghĩa, 
hiện tượngchuyển nghĩacủa từ 
từ đồng õm, 
từ đồng nghĩa, 
từ trỏi nghĩa 
cấp độ khỏi 
quỏt của nghĩatừ ngữ 
trườngtừ vựng 
sự phỏt triểncủa từ vựng 
từ mượn, 
từ Hỏn Việt 
từ vựng 
thuật ngữ,biệt ngữxó hội 
 trau dồi 
 vốn từ 
từ tượng thanh, tượng hỡnh 
một số phộp tu từ từ vựng 
từ đơntừ phức 
thành ngữ 
nghĩa của từ 
từ nhiều nghĩa, 
hiện tượngchuyển nghĩacủa từ 
từ đồng õm, 
từ đồng nghĩa, 
từ trỏi nghĩa 
cấp độ khỏi 
quỏt của nghĩatừ ngữ 
trườngtừ vựng 
sự phỏt triểncủa từ vựng 
từ mượn, 
từ Hỏn Việt 
từ vựng 
thuật ngữ,biệt ngữxó hội 
 trau dồi 
 vốn từ 
từ tượng thanh, tượng hỡnh 
một số phộp tu từ từ vựng 
thành ngữ 
từ đơn và từ phức 
nghĩa của từ 
từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ 
TỔNG KẾT TỪ VỰNG 
Ngữ văn 9 
	 Tiết 42- Tiếng Việt: 
TỔNG KẾT 
 VỀ TỪ VỰNG 
TIẾT 42 - TIẾNG VIỆT 
TỔNG KẾT TỪ VỰNG 
từ phức 
từ ghép 
từ láy 
 Những từ phức cú quan hệ lỏy õm giữa cỏc tiếng được gọi là từ lỏy. 
 Những từ phức được tạo ra bằng cỏch ghộp cỏc tiếng cú quan hệ với nhau về nghĩa được gọi là từ ghộp. 
cấu tạo từ 
từ đơn 
ngặt nghèo, nho nhỏ, giam giữ, gật gù, bó buộc, tươi tốt, lạnh lùng, bọt bèo, xa xôi, cỏ cây, đưa đón, nhường nhịn, rơi rụng, mong muốn, lấp lánh 
 Trong các từ láy sau, từ láy nào có sự “ giảm nghĩa ” và từ láy nào có sự “ tăng nghĩa ” so với nghĩa của yếu tố gốc? 
trăng trắng, 
xôm xốp, 
sạch sành sanh, 
đèm đẹp, 
sát sàn sạt, 
nho nhỏ, 
lành lạnh, 
nhấp nhô, 
Những từ láy có sự 
“giảm nghĩa” 
Những từ láy có sự 
“tăng nghĩa” 
 Trong các tổ hợp từ sau, tổ hợp từ nào là thành ngữ, tổ hợp từ nào là tục ngữ ? Giải thích nghĩa của mỗi thành ngữ, tục ngữ? 
Thành ngữ 
Tục ngữ 
a.gần mực thì đen, gần đèn thì sáng 
b.đánh trống bỏ dùi 
c.chó treo mèo đậy 
d.được voi đòi tiên 
e.nước mắt cá sấu 
 -> hoàn cảnh, môi trưường xã hội có ảnh hưởng quan trọng đến tính cách, đạo đức của con người. 
a.Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng. 
b.đánh trống bỏ dùi 
-> làm việc không đến nơi đến chốn, bỏ dở, thiếu trách nhiệm. 
c. Chó treo mèo đậy. 
-> muốn giữ gìn thức ăn, với chó phải treo lên, với mèo phải đậy lại. 
d. được voi đòi tiên 
-> tham lam, được cái này lại muốn cái khác cao hơn 
e. nước mắt cá sấu 
-> sự thông cảm, thương xót giả dối nhằm đánh lừa người khác. 
12 
Trò chơi “Ai nhanh hơn” 
Thành ngữ cú yếu tố chỉ động vật 
Thành ngữ cú yếu tố chỉ thực vật 
Thành ngữ có yếu tố chỉ động vật. 
Thành ngữ có yếu tố chỉ thực vật. 
 - ếch ngồi đáy giếng 
 - đầu voi đuôi chuột 
 - thả hổ về rừng 
 - mỡ để miệng mèo 
 - mèo mả gà đồng 
 - dây cà ra dây muống 
 - cưỡi ngựa xem hoa 
 - cây nhà lá vườn 
 - bèo dạt mây trôi 
 Thân em vừa trắng, lại vừa tròn 
Bảy nổi ba chìm với nưước non 
 (Hồ Xuân Hương, Bánh trôi nước) 
Một đời được mấy anh hùng 
 Bõ chi cá chậu chim lồng mà chơi 
 (Nguyễn Du,Truyện Kiều) 
 Chọn cách hiểu đúng trong những cách hiểu sau đây? 
a.Nghĩa của từ mẹ là “người phụ nữ, có con, nói trong quan hệ với con.” 
b.Nghĩa của từ mẹ khác với nghĩa của từ bố ở phần “người phụ nữ có con.” 
c.Nghĩa của từ mẹ không thay đổi trong hai câu: Mẹ em rất hiền và Thất bại là mẹ thành công. 
d.Nghĩa của từ mẹ không có nghĩa nào chung với nghĩa của từ bà. 
Trong các câu thơ sau, từ hoa trong thềm hoa , lệ hoa được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Có thể coi đây là hiện tượng chuyển nghĩa làm xuất hiện từ nhiều nghĩa được không? Vì sao? 
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà 
Thềm hoa một bưước lệ hoa mấy hàng 
 (Nguyễn Du, Truyện Kiều) 
-> Từ hoa được dùng theo nghĩa chuyển. Nhưng không thể coi đây là hiện tượng nghĩa chuyển làm xuất hiện từ nhiều nghĩa mới vì nghĩa này của từ hoa chỉ xuất hiện tạm thời trong văn cảnh này, chưa có tính ổn định. 
2 
3 
4 
5 
6 
1 
? 
? 
? 
? 
? 
Từ gồm cú một tiếng ? 
T 
Ừ 
Đ 
Ơ 
N 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
2. Từ gồm hai hay nhiều tiếng ? 
T 
Ừ 
P 
H 
Ứ 
C 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
3. Vua Quang Trung núi: Song ta nghĩ cỏc ngươi đều là.chỉ biết gặp giặc 
là đỏnh, đến như việc tựy cơ ứng biến thỡ khụng cú tài . 
Tỡm từ điền vào chỗ ? 
V 
ế 
D 
Ũ 
N 
G 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
4. Tỡm thành ngữ (14 chữ cỏi) chỉ cỏch đỏnh giỏ 
hay làm cụng việc qua quớt sơ sài? 
C 
Ư 
Ỡ 
I 
N 
G 
Ự 
A 
X 
E 
M 
H 
O 
A 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
5. Từ mang những sắc thỏi ý nghĩa khỏc nhau 
do hiện tượng chuyển nghĩa ? 
T 
Ừ 
N 
H 
I 
Ề 
U 
N 
G 
H 
Ĩ 
A 
6. Nội dung mà từ biểu thị gọi là  ? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
N 
G 
H 
Ĩ 
A 
C 
Ủ 
A 
T 
Ừ 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
7. ễ chữ hàng dọc gồm 7 chữ cỏi ? 
Từ khúa 
T 
Ừ 
V 
Ự 
N 
G 
TRề CHƠI ễ CHỮ 
Hướng dẫn về nhà 
1.Bài cũ: 	+ Học thuộc các khái niệm về: Từ đơn, từ phức, thành ngữ, từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ. 	+ Hoàn thành tất cả các bài tập vào vở. 
2.Chuẩn bị bài mới: 
-Soạn bài Tổng kết về từ vựng(T2) -Ôn lại lí thuyết và làm các bài tập của các phần : Từ đồng âm, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, cấp độ khái quát nghĩa của từ và trường từ vựng. 
Chúc quý thầy cô giáo mạnh khoẻ! 
Chúc các em chăm ngoan học giỏi! 
Chào tạm biệt!