Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 85, 86: Ông già và biển cả (He-Minh-Uê) - Trường THPT Quang Trung

Nguyễn Thị Hằng Nga- Hoài Đức B 
Nguyễn Thị Hằng Nga- Hoài Đức B 
ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ 
TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG – ĐÀ NẴNG 
TUẦN 29 - TIẾT: 85,86 
HE - MINH - UÊ 
TÁC GIẢ (1899- 1961) 
- Lµ nh µ v¨n MÜ, mất tại Cu- Ba . 
- Sinh ra ë 1 thµnh phè nhá ngo¹i vi Chi ca g«, trong 1 gia ®× nh kh ¸ gi ¶. 
I. TIỂU DẪN 
- Ô ng yªu thÝch thiªn nhiªn hoang d¹i, thÝch phiªu l­u m¹o hiÓm , vµ ®· tõng tham gia nhiÒu cuéc chiÕn tranh 
- Lµ mét nh µ b¸o , nh µ v¨n x«ng x¸o , quen nÕp sèng gi¶n dÞ cña ng­êi d©n chÊt ph¸c . 
 S­ nghiÖp s¸ng t¸c: rÊt ®å sé, tiêu biểu có: 
+ Gi· tõ vò khÝ (1929) 
+ Chu«ng nguyÖn hån ai ( 1940) 
+ Bªn kia s«ng vµ d­íi vßm c©y l¸ 
+ ¤ng giµ vµ biÓn c¶( 1952) 
 Hªminguª ®­îc tÆng gi¶i th­ëng N«bel n¨m 1954 
- Hªmingu ª lµ ng­êi ®Ò x­íng nguyªn lý “ t¶ng b¨ng tr«i ”: thÓ hiÖn yªu cÇu víi mét t¸c phÈm v¨n häc : 
+ Nh µ v¨n kh«ng trùc tiÕp c«ng khai ph¸t ng«n cho ý t­ëng cña m×nh , 
+ Mµ x©y dùng nh÷ng h×nh t­îng cã nhiÒu søc gîi ®Ó ng­êi ® äc t ự rót ra nh÷ng Èn ý. 
+ Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó thÓ hiÖn nguyªn lý trªn lµ ® éc tho¹i néi t©m kÕt hîp víi viÖc dïng c¸c Èn dô , vµ c¸c biÓu t­îng . 
2. TÁC PHẨM “ ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ” 
a. Tóm tắt : 
 Chuyện kể lại 3 ngày 2 đêm ra khơi đánh cá của ông lão Xan-ti-a gô . 
 Trong khung cảnh mênh mông trời biển , chỉ có một mình ông lão , khi chuyện trò với mây nước , chim cá , khi đuổi theo con cá lớn , khi đương đầu với đàn cá mập đang xông vào xâu xé con cá kiếm của lão . 
 Cuối cùng ông kéo vào bờ một con cá chỉ còn trơ xương . 
b. Những tầng ý nghĩa : 
- Một cuộc tìm kiếm con cá lớn nhất , đẹp nhất đời 
- Hành trình nhọc nhằn và dũng cảm trong một xã hội vô tình 
- Thể nghiệm về thành công và thất bại của người nghệ sĩ đơn độc khi theo đuổi ước mơ sáng tạo rồi trình nó trước mắt người đời . 
- Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên  
 Đúng như hình ảnh về TPNT mà Hêminguê đã từng so sánh và phấn đấu để sáng tạo - tảng băng trôi . “ Ông già và biển cả ” xuất hiện trên phần nổi của ngôn từ không nhiều , lối viết giản dị , song phần chìm của nó rất lớn . 
Nó đúng là một “ tảng băng trôi ”. 
1-H×nh ¶ nh « ng l·o vµ con c¸ kiÕm 
- Xan-ti-a-g « lµ mét « ng gi µ ®¸ nh c¸ ë vïng nhiÖt l­u . 
§· 3 ngµy 2 ®ªm, 1 mình « ng ra ngoµi kh¬i ®¸ nh c¸ 
Khi trß chuyÖn víi m©y n­íc , khi ® uæi theo con c¸ lín , khi ®­¬ ng ® Çu víi ®µn c¸ mËp x«ng vµo x©u xÐ con c¸. 
Cuèi cïng , kiÖt søc vµo ® Õn bê , thì con c¸ chØ cßn l¹i bé x­¬ng . 
II. ĐỌC HIỂU 
+ Mét cuéc t×m kiÕm con c¸ lín nhÊt , ® Ñp nhÊt ® êi , hµnh tr×nh nhäc nh»n dòng c¶m cña ng­êi lao ® éng trong mét x· héi v« h×nh 
+ ThÓ nghiÖm vÒ thµnh c«ng vµ thÊt b¹i cña ng­êi nghÖ sÜ ®¬n ® éc khi theo ® uæi ­ íc m¬ s¸ng t¹o råi tr×nh bµy nã tr­íc m¾t ng­êi ® êi .. 
 C©u truyÖn ®· më ra nhiÒu t©ng ý nghÜa : 
- §o¹n trÝch cã 2 h×nh t­îng : « ng l·o vµ con c¸ kiÕm . 
 Hai h×nh t­îng mang mét vÎ ® Ñp song song t­¬ng ® ång trong mét t×nh huèng c¨ng th¼ng ® èi lËp : 
 + Con c¸ kiÕm m¾c c©u b¾t ® Çu nh÷ng vßng l­în : “ vßng trßn rÊt lín ”, “ con c¸ ®· quay trßn , nh­ng con c¸ vÉn chËm r·i l­în vßng ”. 
 Nh÷ng vßng l­în ®­ îc nh¾c l¹i rÊt nhiÒu lÇn gîi ra vÎ ® Ñp hïng dòng , ngoan c­êng cña con c¸ trong cuéc chiÕn ® Êu Êy . 
+ ¤ ng l·o ë trong hoµn c¶nh hoµn toµn ®¬n ® éc : “ mÖt thÊu x­¬ng ”, “ hoa m¾t” vÉn kiªn nhÉn , võa th«ng c¶m víi con c¸, võa ph¶i khuÊt phôc nã . 
Cuéc chiÕn ® Êu ®· ® Õn giai ®o¹n cuèi , hÕt søc c¨ng th¼ng nh­ng còng hÕt søc ® Ñp ®Ï. 
Hai ® èi thñ ® Òu dèc søc tÊn c«ng vµ dèc søc chèng tr ¶ 
+ ¤ ng l·o c¶m thÊy chãng mÆt vµ cho¸ng v¸ng nh­ng vÉn ngoan c­êng : 
 - “ ta kh«ng thÓ tù ch¬i xá m×nh vµ chÕt tr­íc mét con c¸ nh ­ thÕ nµy ®­ îc ”. 
 - « ng l·o c¶m thÊy “ mét có quËt ® ét ngét vµ có n¶y m¹nh ë sîi d©y mµ « ng l·o ® ang nÝu c¶ b»ng hai tay ”. 
 - L·o hiÓu con c¸ còng ® ang ngoan c­êng chèng tr ¶. 
 - L·o biÕt con c¸ sÏ nh¶y lªn , l·o mong cho ® iÒu ® ã ® õng x¶y ra , l·o nãi , “ ® õng nh¶y ” , nh­ng l·o hiÓu “ nh÷ng có nh¶y ®Ó nã hÝt thë kh«ng khÝ ”. 
 - L·o n­¬ng nhê vµo giã chê : “ l­ît tíi nã l­în ra ta sÏ nghØ ”. 
+ § Õn vßng thø 3, con c¸ nh¶y lªn , lÇn ® Çu tiªn l·o ®­ îc thÊy con c¸ : 
 -“ L·o kh«ng thÓ tin næi ®é dµi cña nã “ nã kh«ng thÓ lín nh ­ thÕ ®­ îc ” . 
 - Nh÷ng vßng l­în cña con c¸ hÑp dÇn , nã ®· yÕu ®i nh­ng nã kh«ng khuÊt phôc . 
 - L·o nghÜ : “ tao ch­a bao giê thÊy bÊt kú ai hïng dòng , duyªn d¸ng , b×nh tÜnh , cao th­îng h¬n mµy ”. 
+ ¤ ng l·o còng ®· rÊt mÖt cã thÓ ®æ sôp xuèng bÊt cø lóc nµo : 
 - Ô ng l·o lu«n tù nhñ “ m×nh sÏ cè thªm lÇn n÷a ”. 
 - Ô ng l·o lÊy ngän lao phãng xuèng s­ên con c¸ “ c¶m thÊy mòi s¾t c¾m phËp vµo , l·o t× ng­êi lªn Ên s©u råi dån hÕt träng lùc lªn c¸n lao ”. 
 §©y lµ ® ßn ®¸ nh quyÕt liÖt cuèi cïng ®Ó tiªu diÖt con c¸. L·o rÊt tiÕc khi ph¶i giÕt nã nh­ng vÉn ph¶i giÕt nã . 
	 +“ Khi Êy con c¸ mang c¸i chÕt trong m×nh sùc tØnh phãng vót lªn khái mÆt n­íc ph« hÕt tÇm vãc khæng lå , vÎ ® Ñp vµ søc lùc cña nã ”. 
 C¸i chÕt cña con c¸ còng béc lé vÎ ® Ñp kiªu dòng hiÕm thÊy . 
 C¶ con c¸ vµ « ng l·o ® Òu lµ kú phïng ® Þch thñ , hä xøng ®¸ ng lµ ® èi thñ cña nhau . 
 * KL:- Nh µ v¨n miªu t¶ vÎ ® Ñp cña con c¸ còng lµ ®Ò cao vÎ ® Ñp cña con ng­êi . 
 - Cuéc chiÕn ® Êu gian nan víi biÕt bao thö th¸ch ®au ® ín ®· t«n vinh vÎ ® Ñp cña ng­êi lao ® éng : gi¶n dÞ vµ ngoan c­êng , thùc hiÖn b»ng ®­ îc ø¬c m¬ cña m×nh . 
2. Néi dung t­ t­ëng : 
H×nh t­îng con c¸ kiÕm : 
 + Đ ­îc ph¸t biÓu trùc tiÕp qua ng«n tõ cña ng­êi kÓ chuyÖn . 
 + Đặc biệt qua lời ông lão : ta thÊy « ng coi nã nh ­ mét con ng­êi . 
 C hÝnh th¸i ®é ® Æc biÖt nµy ®· biÕn con c¸ thµnh nh©n vËt chÝnh thø 2 bªn c¹nh « ng l·o , ngang hµng víi « ng . 
 Con c¸ kiÕm cã ý nghÜa biÓu t­îng : 
+ Lµ ®¹i diÖn tiªu biÓu cho vÎ ® Ñp , tÝnh chÊt kiªu hïng , vÜ ®¹i cña tù nhiªn . 
+ Trong mèi quan hÖ phøc t¹p cña TN víi con ng­êi ko ph¶i lóc nµo TN còng lµ kÎ thï : con ng­êi vµ TN võa lµ b¹n võa lµ ® èi thñ . 
+ Lµ biÓu t­îng cña ­ íc m¬: võa b×nh th­êng gi¶n dÞ vừa rÊt kh¸c th­êng , cao c¶ mµ con ng­êi Ýt nhÊt theo ® uæi mét lÇn trong ® êi . 
3. NghÖ thuËt : 
- Ng«n ng ÷ kÓ chuyÖn : kÕt hîp ng«n ng ÷ cña ng­êi dÉn chuyÖn vµ ng«n ng ÷ trùc tiÕp cña nh©n vËt . 
	+ Cã lóc nã lµ ® éc tho¹i néi t©m : 	 
	+ Cã lóc nã lµ ® èi tho¹i h­íng ® Õn con c¸: 
	 VD: - “ C¸ ¬i, « ng l·o nãi , c¸ nµy , dÉu sao th × mµy còng sÏ chÕt . Mµy muèn tao cïng chÕt n÷a µ?” 
	 - “§ õng nh¶y , c¸, l·o nãi ® õng nh¶y ” 
	 - “ l·o nghÜ : tao ch­a tõng thÊy bÊt cø ai hïng dòng , duyªn d¸ng vµ cao th­îng h¬n mµy 
- T¸c dông : 
+ Gióp ng­êi ® äc nh ­ ® ang trùc tiÕp chøng kiÕn sù viÖc . 
+ H×nh thøc ® èi tho¹i nµy cho thÊy « ng l·o Xan-ti-a-g « coi con c¸ kiÕm nh ­ mét con ng­êi thùc sù . 
+ Néi dung ® èi tho¹i cho thÊy « ng l·o chiªm ng­ìng nã , th«ng c¶m vµ c¶m thÊy nuèi tiÕc khi tiªu diÖt nã . 
+ § èi tho¹i thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi vµ thiªn nhiªn : kú phïng ® Þch thñ 
+ § èi thoai thÓ hiÖn râ ý nghÜa biÓu t­îng cña con c¸ kiÕm . 
+VÎ ® Ñp cña con ng­êi trong hµnh tr×nh theo ® uæi vµ ®¹t ®­ îc m¬ ­ íc cña m×nh . 
IV. TỔNG KẾT: 
 1. §o¹n v¨n tiªu biÓu cho c¸ch viÕt ® éc ®¸o cña Hª- minh-u ª: lu«n ® Æt con ng­êi ®¬n ® éc tr­íc thö th¸ch , con ng­êi ph¶i v­ît qua thö th¸ch , v­ît qua giíi h¹n cña chÝnh m×nh ®Ó v­¬n tíi ®¹t ®­ îc nh÷ng ­ íc m¬ vµ kh¸t väng 
 2. Hai h×nh t­îng « ng l·o vµ con c¸ kiÕm ® Òu mang ý nghÜa biÓu t­îng : gîi ra nhiÒu tÇng nghÜa cña TP. 
 3. Đ o¹n v¨n tiªu biÓu cho nguyªn lý “t¶ng b¨ng tr«i ” cña Hª- minh-u ª. 
Kết thúc! 
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT1