Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 83, Đọc văn (tt): Số phận con người (Sô-lô-khốp) - Trường THPT Quang Trung

Chào mừng các thầy cô 
về dự tiết thao giảng cụm 
Kiểm tra bài cũ 
Câu 1: Nêu vị trí và tóm tắt đoạn trích Số phận con người của Sô-lô-khốp ? 
Câu 2: Hoàn cảnh và tâm trạng của nhân vật A. Xô-cô-lốp sau khi chiến tranh kết thúc và trước lúc gặp bé Va-ni-a ? 
 Tuần 28 Tiết 83: Đọc văn ( tt ) 
Số phận con người 
Sô-lô - khốp 
NS: Bùi Tá Bảo 
II. Đọc hiểu 
1. Nhân vật An- đrây Xô-cô-lốp : 
a.Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô-cô - lốp sau chiến tranh : 
b. 
NHÓM 1 : Việc A. Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a làm con nuôi tác động lớn lao đến tâm trạng hai cha con như thế nào ? 
Nhóm 2: A. Xô-cô-lốp đã vượt qua nỗi đau và sự cô đơn ra sao ? ( Khó khăn trong đời thường , chiêm bao ám ảnh và nỗi đau khôn nguôi ? 
NHÓM 3: PHẢN BIỆN 
 Thảo luận nhóm 
b.Lòng nhân ái và nghị lực phi thường vượt lên số phận 
* Cuộc gặp gỡ giữa Xô-cô-lốp và Va-ni-a : 
Ngẫu nhiên 
- Cảm nhận của Xô-cô-lốp về cậu bé: “Mặt mũi thì bê bết nước dưa hấu.....sau trận mưa đêm” (tr. 120) 
→ Chi tiết nghệ thuật được chọn lọc để bộc lộ sự xót thương và lòng yêu mến của Xô-cô-lốp 
- Quyết định: “Không thể để cho mình và nó chìm nghỉm riêng rẽ được”→ nhận làm bố Va-ni-a. 
 Cảnh Va-ni-a vui mừng ôm Xô-cô-lốp 
Diễn biến tâm trạng : 
Va-ni-a 
Nhảy chồm lên cổ..hôn vào má , vào môi , vào trán , nó ríu rít líu lo vang rộn cả buồng lái (tr120) 
Rúc vào nách anh như con chim sẻ (tr121) 
Xô-lô-cốp 
cả người run lên , hai bàn tay lẩy bẩy 
(tr120) 
Trái tim tôi đã suy kiệt , bị chai sạn vì đau khổ , nay trở nên êm dịu hơn 
(tr122) 
Va-ni-a cần 
có vòng tay 
cứng cáp để 
cưu mang , 
che chở 
Tình thương 
và trách 
Nhiệm khiến 
Xô-cô-lốp 
bình tâm 
trở lại 
Một người có tấm lòng nhân ái 
* Vượt qua vất vả và nỗi đau đời thường : 
- Ở tuổi 46, Xô-cô-lốp phải một mình xoay sở với cuộc đời đầy eo sèo : 
+ Một mình chăm sóc cho Va-ni-a 
+ Chịu nhiều chông chênh : mất việc , phiêu bạt chỉ vì va quệt phải con bò 
Chịu những nỗi đau do ám ảnh của quá khứ hàng đêm : “ hầu như đêm nào tôi cũng chiêm bao thấy người thân quá cố ban ngày bao giờ tôi cũng trấn tỉnh được , không hở ra một tiếng thở dài , một lời than vãn , nhưng ban đêm thức giấc thì gối ướt đẫm nước mắt ” 
Giấu đau thương để làm vui cho Va-ni-a 
Một người giàu nghị lực và trách nhiệm 
Hình tượng Xô-cô-lốp đã trở thành biểu tượng cho số phận và vẻ đẹp tinh thần của con người qua cơn bão táp lịch sử thế kỷ XX. 
Qua nhân vật Xô-cô-lốp , hãy nêu suy nghĩ của em về tính cách con người Nga ? 
 Tính cách con người Nga : khiêm nhường và quảng đại , dũng cảm và nhân ái 
c. Tính cách Nga 
2. Thái độ người kể chuyện và lời trữ tình ngoại đề : 
Nhận xét về nghệ thuật kể chuyện của Sô - lô-khốp ? 
Thái độ người kể chuyện được thể hiện như thế nào trong đoạn trích ? 
a. Thái độ của người kể chuyện 
- Kết cấu theo lối truyện lồng truyện. Có hai người kể: 
+ Người kể chuyện thứ nhất: nhân vật A. Xô-c ô -lốp 
+ Người kể chuyện thứ hai: tác giả 
→ Thái độ tác giả: 
+ Kể theo cách nói năng, tâm tính, giọng điệu của nhân vật. 
+ Không che giấu tình cảm đối với nhân vật. 
Đọc lời trữ tình ngoại đề sau : 
“ Hai con người côi cút , hai hạt cát đã bị sức mạnh phũ phàng của bão tố chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ  Cái gì đang chờ đón họ ở phía trước ? Thiết nghĩ rằng con người Nga đó , con người có ý chí kiên cường , sẽ đứng vững được và sống bên cạnh bố , chú bé kia một khi lớn lên sẽ có thể đương đầu với mọi thử thách , sẽ vượt qua mọi chướng ngại trên đường nếu Tổ quốc kêu gọi ” 
b. Ý nghĩa lời trữ tình ngoại đề 
- Bày tỏ lòng khâm phục và tin tưởng ở tính cách Nga 
- Dự báo những khó khăn , trở ngại mà con người sẽ vượt qua. 
- Không hạ thấp vai trò cá nhân mà còn nhấn mạnh trách nhiệm lịch sử đối với mỗi cá nhân. 
Từ những điều đã học , em hãy suy nghĩ thêm về Số phận con người ? 
Néi dung 
 - Nhân vật Xô-cô-lốp là biểu tượng cho tính cách Nga kiên cường và nhân hậu 
III. TỔNG KẾT: 
Sô-lô-khốp là nhà văn dũng cảm nói lên sự thật. 
NghÖ thuËt : 
(® Æc s¾c trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn ) 
- Cách kể chuyện, chọn lọc chi tiết 
Thái độ, tình cảm tác giả 
- Cách miêu tả chiến tranh 
III. TỔNG KẾT: 
4. Củng cố : 
Lựa chọn những đáp án đúng : 
Câu 1: A. Xô-cô-lốp nhận làm cha của bé Va-ni-a vì : 
A. Thương hại 
B. Đồng cảm 
C. Sự xót thương và lòng yêu mến 
D. Thấy cần thiết phải giúp đỡ 
Câu2: Những đánh giá nào sau đây đúng với Xô-cô-lốp ? 
A. Xô-cô-lốp là biểu tượng của những con người bị chiến tranh vùi dập . 
B. Xô-cô-lốp là một con người giàu lòng nhân ái và nghị lực . 
C. Một con người bình thường có số phận không tách rời số phận lịch sử và số phận nhân dân . 
D. A,B,C đều đúng . 
Câu 3: Một trong những nét mới của truyện Số phận con người ? 
Cái nhìn thi vị , lãng mạn hoá chiến tranh 
Dũng cảm nói lên sự thật , không sợ màu sẫm và gai góc để khám phá chiều sâu tính cách Nga . 
Hư cấu , tưởng tượng , tạo độ chệch nhất định về thời gian 
Dùng cái bi thương để tạo nên sự xúc động 
5. Dặn dò 
Nắm vững tác giả , tác phẩm 
Phân tích được nhân vật Xô-cô-lốp 
Nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện 
Chuẩn bị trả bài viết số 6 
Chaân thaønh caûm ôn quyù Thaày coâ & Caùc em.