Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 7+8, Đọc văn: Tuyên ngôn độc lập (Hồ Chí Minh) - Trường THPT Quang Trung

LƯU Ý TRƯỚC KHI DẠY 
 Bài này có kèm theo một file phim tư liệu về chân dung và cảnh quay HCM đọc bản tuyên ngôn . GV cần phối hợp để trình chiếu 
HOA SEN – LOÀI HOA LUÔN GẮN VỚI TÊN NGƯỜI- HỒ CHÍ MINH! 
TUẦN 3: TIẾT 7, 8: Đọc văn : 
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP 
HỒ CHÍ MINH 
I. TIỂU DẪN: 
 1. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c : 
- ChiÕn tranh thÕ giíi thø 2 kÕt thóc , NhËt ® Çu hµng § ång Minh , nh©n d©n ta ®· næi dËy giµnh chÝnh quyÒn . 
- Ngµy 26/08/1945 tõ chiÕn khu ViÖt B¾c vÒ , B¸c Hå soạn thảo bản TNĐL t¹i c¨n nh µ sè 48 phè Hµng Ngang . 
- Bản TNĐL được Bác đọc v à o ngµy 2/9/1945 , tại quảng trường Ba Đình , Hà Nội . 
2. Gi ¸ trÞ lÞch sö , gi ¸ trÞ v¨n häc : 
a. Gi ¸ trÞ lÞch sö : 
- “ Tuyªn ng«n § éc ” lËp lµ 1 v¨n kiÖn cã gi ¸ trÞ lÞch sö to lín ... 
b. Gi ¸ trÞ v¨n häc : 
- “ Tuyªn ng«n § éc lËp ” lµ mét ¸ ng v¨n chÝnh luËn ® Æc s¾c. 
- “ Tuyªn ng«n § éc lËp ” lµ mét ¸ ng v¨n tâm huyết của HCM 
3. § èi t­îng vµ môc ® Ých s¸ng t¸c : 
a.§èi t­îng : 
- § ång bµo c¶ n­íc , tr­íc toµn thÕ giíi ® Æc biÖt lµ víi nh÷ng lùc l­îng thï ® Þch ® ang ©m m­u chiÕm n­íc ta mét lÇn n÷a . 
b.Môc ® Ých s¸ng t¸c : 
- Tuyªn bè § éc lËp chñ quyÒn vµ xo¸ bá quyÒn cña Ph¸p víi ViÖt Nam. 
4. Bè côc : 3 phÇn 
Phần 1 (Từ đầu  Không ai chối cãi được ) 
Cơ sở pháp lí của bản TN 
Phần 2 
( Thế mà  phải độc lập ) 
Tố cáo tội ác thực dân Pháp 
 Khẳng định thực tế lịch sử 
Phần 3 
( còn lại ) 
- Lời tuyên ngôn và những tuyên bố về ý chí bảo vệ nền độc lập 
II. ĐỌC HIỂU: 
1. Phần 1: Cơ sở pháp lí của bản TN: 
- Tiền đề lập luận : Trích dẫn Tuyên ngôn độc lập của Mỹ (1776) và Tuyên ngôn Nhân quyền và dân quyền Pháp (1791) 
 N êu nguyên lí về quyền bình đẳng , quyền tự do và mưu cầu hạnh phúc của con ngưòi được hiển nhiên thừa nhận trện thế giới 
 Suy r ộng ra:quyền tự do, bình đẳng của các dân tộc trên thế giới 
- Ngh ệ thuật lập luận : 
+ “ gậy ông đập lưng ông ”: dùng lí lẽ người khác để phản bác âm mưu chính nước đó 
+ Suy lí lô gíc , thuyết phục , “ đã phát triển từ quyền lợi con người thành quyền lợi dân tộc ” 
Tãm l¹i : Víi ®o¹n më ® Çu b¶n tuyªn ng«n Ng­êi ®· t¹o c¬ së ph¸p lÝ v÷ng ch¾c lµm tiÒn ®Ò cho nh÷ng phÇn cßn l¹i. 
2. Phần 2: Cơ sở thực tiễn của bản TN: 
- Các tội ác của thực dân Pháp được tố cáo toàn diện ( chính trị , kinh tế ,..) 
 * V ề hình thức : 
+ Dùng lí lẽ xác đáng : “ Thế mà  chính nghĩa ” 
+ Mỗi tội ác được diễn tả thành một vài câu và tách riêng xuống dòng . Sử dụng phép lặp đại từ “ chúng ” (15 lần ) và phép lặp cú pháp mang tính liệt kê diến tả sự dồn dập , chồng chất . 
+ S ử dụng các từ ngữ giàu hình ảnh : “ tắm ”, “ chém giết ”, “ bóc lột  đến xương tuỷ”..và chính xác : thế mà , trái hẳn , quỳ gối , mở cửa  rước Nhật , không bảo hộ ta được .. 
- Phần luận tội ( đoạn 3) đã bác bỏ luận điệu xem VN là đất bảo hộ , vạch trần trước công luận cái gọi là khai hoá , bảo hộ của thực dân Pháp . 
+ Dùng lí lẽ để chứng minh VN không là đất bảo hộ : “ Chúng bán  cho Nhật ”, “ Nhật đảo chính Pháp ”.. 
+ Hai câu lặp cú pháp “ Sự thật là ” có tác dụng nhấn mạnh , khẳng định , vừa chắc chắn , vừa đỉnh đạc có tác dụng nhận thức với người dân Pháp và bẽ gãy luận điệu xl của Pháp 
 Đây là đoạn văn đanh thép , hùng hồn , xuất phát từ trái tim nhân đạo và kích động lòng căm uất của đồng bào với thực dân Pháp . 
3. Ý nghĩa phần tuyên bố độc lập 
- Tuyên bố về ý chí kiên quyết bảo vệ quyền tự do, độc lập của toàn dân tộc VN 
- Lời tuyên bố hội đủ hai điều kiện : 
+ Khách quan : 
 - Dân tộc VN không bị lệ thuộc vào bất kì thế lực nào 
 - Có quyền tự quyết trên mọi phương diện 
+ Chủ quan : Cả dân tộc đều có chung khát vọng độc lập , tự do và ý chí bảo vệ quyền tự do, độc lập 
 TN ĐL không chỉ là một văn bản vững chắc về lập luận , bằng chứng thuyết phục mà còn hết sức gợi cảm , hùng hồn 
4. Phong cách viết văn chính luận  của HCM 
+ Ngắn gọn , giản dị , súc tích 
+ Trong sáng 
+ Đanh thép , sắc sảo 
+ Giàu tình cảm 
III. TỔNG KẾT ( xem ghi nhớ ) 
- TNĐL là văn kiện lịch sử . 
- Tác phẩm là áng văn chính luận mẫu mực  
V. LUYỆN TẬP: 
 Lí giải vì saoTNĐL từ khi ra đời cho đến nay là áng văn chính luận có sức lay động sâu sắc hàng chục trái tim người VN ? 
Gợi ý: 
- Về lâp luận : Mọi cố gắng lập luận đều đứng trên lập trường quyền lợi tối cao của dân tộc nói chung và dân tộc ta nói riêng 
- Về lí lẽ : Xuất phát từ công lí , thái độ tôn trong sự thật , dựa vào lẽ phải và chính nghĩa 
- Về bằng chứng : xác thực , hùng hồn , chứa đựng sự quan tâm sâu sắc của tác giả đối với vận mệnh dân tộc . 
- Về ngôn ngữ : Sử dụng từ ngữ chứa chan tình cảm : hỡi đồng bào , đất nước ta , nhân dân ta , dân tộc ta .. 
TIẾT HỌC KẾT THÚC 
CHÚC CÁC EM HỌC TẬP TỐT!