Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 77: Một người Hà Nội (Nguyễn Khải) - Trường THPT Quang Trung

MỘT NGƯỜI HÀ NỘI 
TUẦN 26 TIẾT: 77 
Nguyễn Khải 
TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG – ĐÀ NẴNG 
I. TIỂU DẪN 
1. TÁC GIẢ: 
- NguyÔn Kh¶i (1930- 2008) tªn thËt lµ: NguyÔn M¹nh Kh¶i . 
- Sinh t¹i Hµ Néi trong mét gia ®× nh viªn chøc nh­ng l¹i sèng ë nhiÒu n¬i . 
- Sau 1975 chuyÓn vµo sinh sèng vµ lµm viÖc t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh . 
- NguyÔn Kh¶i b¾t ® Çu viÕt v¨n tõ 1950. ¤ ng tù chia s¸ng t¸c cña m×nh thµnh hai giai ®o¹n: 
+ Giai ®o¹n ® Çu : « ng chñ yÕu quan t©m ® Õn c¸c vÊn ®Ò mang tÝnh thêi sù chÝnh trÞ , con ng­êi ®­ îc ®¸ nh gi ¸ chñ yÕu qua tiªu chÝ ®¹o ® øc vµ tiªu chÝ chÝnh trÞ . 
 V¨n « ng lóc nµy dåi dµo nhiÖt høng chÝnh luËn . 
+ Giai ®o¹n sau : « ng dµnh sù quan t©m nhiÒu h¬n cho “ c¸i ® êi th­êng ”. Tiªu chÝ ®¸ nh gi ¸ con ng­êi ®­ îc më réng thªm víi c¸c gãc ®é v¨n ho¸, lÞch sö vµ triÕt häc . 
 Høng thó chÝnh luËn chuyÓn dÇn thµnh triÕt luËn . 
- N¨m 2000, « ng ®­ îc tÆng gi¶i th­ëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt . 
- C¸c t¸c phÈm chÝnh : SGK. 
2. TÁC PHẨM: Mét ng­êi Hµ Néi 
- T¸c phÈm ®­ îc in lÇn ® Çu trong tËp Mét ng­êi Hµ néi (NXB Hµ Néi 1990). 
- In lÇn hai trong tËp truyÖn Hµ Néi trong m¾t t«i (NXB Hµ Néi 1995). 
1. NHAN ĐỀ: 
II. ĐỌC HIỂU 
- Nhan ®Ò cña truyÖn thÓ hiÖn : t­ t­ëng , chñ ®Ò cña t¸c phÈm . 
- Mét ng­êi Hµ Néi lµ sù tr×nh bµy c¶m nhËn , c¸ch nh×n , quan niÖm vÒ lối sống , bản lĩnh văn hóa của ng­êi Hµ Néi cña nh µ v¨n . 
 Nã gîi cho ng­êi ® äc b¾t ngay vµo ® Þnh h­íng t­ t­ëng cña t¸c phÈm , hiÓu ®­ îc ý ® å nghÖ thuËt cña nh µ v¨n . 
2. H×nh t­îng nh©n vËt c« HiÒn 
- C« HiÒn ng­êi con g¸i ® Êt Hµ Thµnh : 
+ C« lu«n g¾n bã víi Hµ Néi . 
+ NÕp sèng sinh ho¹t cña c« HiÒn . 
+ C« ®¶m ® ang , th¸o v¸t , g¸nh v¸c mäi viÖc trong gia ®× nh . 
+ Gi ÷ g×n v¨n ho¸ Hµ Thµnh  
- C« HiÒn ng­êi lu«n nhanh nh¹y thøc thêi : 
+ Chän b¹n tr¨m n¨m . 
+ Sinh con. 
+ C¸ch chän nghÒ . 
+ Cho con ®i bé ® éi . 
- Nguyªn t¾c sèng cña c« HiÒn : C« lu«n gi¸o dôc con c¸i sèng ph¶i cã lßng tù träng . 
 Tù träng lµ t­ c¸ch , lµ thÕ ® øng , gi ¸ trÞ của con ng­êi . 
C« HiÒn lµ mét ng­êi lu«n cã ý 
 thøc gi ÷ g×n nÒn nÕp gia phong , truyÒn thèng cña ® Êt Kinh K× vµ lµ mét nh©n c¸ch sèng biÕt tù träng . 
 Ng­êi Hµ Néi cã phong th¸i cèt c¸ch : Tõ lèi sèng , c¸ch nghÜ , c¸ch nh×n nhËn , c¸ch øng xö ® Òu ph¶i cã chuÈn vµ c¸i quan träng là ph¶i lu«n gi ÷ g×n v¨n ho¸ ® Êt Kinh K×. 
3. NhËn thøc vÒ ng­êi Hµ Néi cña nh©n vËt t«i . 
 - Lóc ® Çu th × nghi ng¹i, tr¸nh nÐ , gi ÷ kho¶ng c¸ch 
 - DÇn dÇn thÓ hiÖn sù ® ång ý, ® ång t×nh 
 - Cuèi cïng : kh¼ng ® Þnh : “  ®· gi µ h¼n ngoµi 70 råi cßn g× nh­ng c« vÉn lµ ng­êi cña h«m nay, thuÇn tuý Hµ Néi kh«ng pha trén ”. 
 NV tôi n h×n nh©n vËt b ằ ng con m ắ t ph¸t hi ệ n t©m tr ạ ng kh¸m ph¸ n ắ m b ắ t v ẻ đẹ p t ừ th ế gi ớ i tinh th ầ n ẩn ch ứ a b ê n trong . 
Một góc Hà Nội... 
 4. NghÖ thuËt . 
 - NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt : kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt qua lêi kÓ vµ ® èi tho¹i. 
 - C¸ch tæ chøc cèt truyÖn , kÕt cÊu : 
 + X©y dùng cèt truyÖn theo høng níi láng . 
 + X©y dùng kÕt cÊu ® èi tho¹i. 
-Chi tiÕt nghÖ thuËt ® Æc s¾c thÓ hiÖn t­ t­ëng cña t¸c phÈm : 
+ H×nh ¶ nh c©y si cæ thô ë ® Òn Ngäc S¬n . 
+ H×nh ¶ nh b¸t cæ thuû tiªn . 
+ H×nh ¶ nh h¹t bôi vµng . 
III. LuyÖn tËp 
C©u1: Hình ảnh cây si ở cuối truyện gợi cho em suy nghĩ gì ? 
 Trả lời : C©y si cæ thô ë ® Òn Ngäc S¬n lµ biÓu hiÖn cña v¨n ho¸ Hµ Thµnh vµ còng lµ biÓu t­îng cña truyÖn . C©y si nghiªng ®æ lµ sù di dêi ra ®i cña mét thêi nh­ng khi c©y si sèng l¹i lµ niÒm tin cña con ng­êi l¹i ®­ îc th¾p s¸ng trªn m¶nh ® Êt Kinh K×. 
C©u 2: Suy nghÜ cña em vÒ lêi b×nh luËn ngo¹i ®Ò: 
“ Nh÷ng h¹t bôi vµng lÊp l¸nh ®©u ® ã ë mçi gãc phè Hµ Néi h·y m­în giã mµ bay lªn cho ® Êt kinh K× chãi s¸ng nh÷ng ¸ nh vµng ”?. 
Trả lời : Ngîi ca kh¼ng ® Þnh vÎ ® Ñp cña ng­êi Hµ Néi , nÐt ® Ñp trong bÒ s©u nh©n c¸ch cña con ng­êi . § ã lµ nh÷ng “h¹t bôi vµng ” ® ang lÊp l¸nh ®©u ® ã , to¶ s¸ng trªn ® Êt Kinh K×. V¨n ho¸ vµ nh©n c¸ch lµ ® Ých h­íng tíi cña mçi ng­êi ® ã lµ nh÷ng gi ¸ trÞ m·i m·i tr­êng tån . 
TIẾT HỌC KẾT THÚC! 
CHÚC CÁC EM HỌC TẬP TỐT!