Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 5, Tiếng Việt: Giữ gìn sự trong sạch của tiếng Việt - Trường THPT Quang Trung

Tiết 5: Tiếng Việt 
TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG 
GIỮ GèN SỰ TRONG SÁNG 
CỦA TIẾNG VIỆT 
- Trong sỏng : thuộc về phẩm chất của ngụn ngữ núi chung và TV núi riờng : 
 + Trong : là trong trẻo , khụng cú tạp chất 
 + Sỏng : là sỏng tỏ , sỏng chiếu , sỏng chúi 
I. SỰ TRONG SÁNG CỦA TV 
- Biểu hiện của sự trong sáng của tiếng Việt: 
* VD1 : Lục Lam lăm lay lúa mất mùa 
- Chỗ sai: Lục Lam lăm lay 
- Nguyên nhân : Phát âm không chuẩn, viết sai chính tả 
- Sửa lại : Lục Nam năm nay lúa mất mùa 
* VD2: Cô ấy tỏ ra bàng quang với mọi người 
- Chỗ sai: từ bàng quang 
- Nguyên nhân: không hiểu nghĩa từ ( bàng quang là một bộ phận trong cơ thể con người, động vật) 
- Sửa lại: Cô ấy tỏ ra bàng quan với mọi ngườ i 
( bàng quan là chỉ sự thờ ơ, lạnh nhạt) 
* VD3 : Nguyễn Đình Chiểu nhà thi sĩ mù của dân tộc.  
 - Chỗ sai: không có phần vị ngữ 
- Nguyên nhân: nhầm phần phụ chú là phần vị ngữ 
- Sửa lại: 
 + Thêm vị ngữ vào cuối câu: “Nguyễn Đình Chiểu nhà thi sĩ mù của dân tộc đã từng đau nỗi đau của dân tộc ”. 
 + Thêm từ “là” vào sau “Nguyễn Đình Chiểu”: “Nguyễn Đình Chiểu là nhà thi sĩ mù của dân tộc” 
1. Sự trong sỏng của TV trước hết bộc lộ ở chớnh hệ thống cỏc chuẩn mực và quy tắc chung , ở sự tuõn thủ cỏc chuẩn mực và quy tắc chung đú . 
- Gồm cỏc chuẩn về : phỏt õm, chữ viết, dựng từ, đặt cõu, cấu tạo lời núi, bài văn... 
- VD : SGK/ tr 30 
* Lưu ý: TV cú hệ thống quy tắc, chuẩn mực nhưng ko phủ nhận sự chuyển đổi stạo, linh hoạt, ko phủ nhận cỏi mới, miễn là phự hợp với qtắc chung. 
2 . Tiếng Việt không cho phép pha tạp, lai căng tuỳ tiện, những yếu tố của ngôn ngữ khác. 
- Nguyên tắc: 
 Không sử dụng tiếng nước ngoài tuỳ tiện khi 
ko cần thiết 
 * Chú ý : Nếu trong TV ko có yếu tố nào để biểu hiện thì có thể vay mượn từ tiếng nước ngoài. 
VD4 : Các superstar thích dùng mobile phone loại  xịn. 
- Chỗ sai: dùng các từ nước ngoài: 
+ superstar thay thế cho từ: siêu sao 
+ mobile phone thay thế cho điện thoại di động 
- Ngyên nhân: lạm dụng tiếng nước ngoài trong trường hợp không cần thiết. 
- Cách sửa: Các siêu sao thích dùng điện thoại di động loại xịn 
3. Sự trong sỏng của TV cũn được thể hiện ở tớnh văn húa , lịch sự của lời núi . 
- Thể hiện ở chớnh phẩm chất văn húa , lịch sự trong lời núi mỗi người 
- VD: SGK/ tr 33 
* VD5: Đoạn hội thoại trong SGK trang 33 
 Lão cười và ho sòng sọc . Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão , ôn 
tồn bảo : 
 - Chẳng kiếp gì sung sướng thật , nhưng có cái này là sung 
sướng : bây giờ cụ ngồi xuống phản này chơi , tôi đi luộc mấy củ khoai lang , nấu một ấm nước chè tươi thật đ ặc ; ô ng con mình ăn khoai , uống nước chè , rồi hút thuốc lào ... Thế là sung sướng . 
 - Vâng ! Ô ng giáo dạy phải ! Đ ối với chúng mình thế là sung sướng . 
 Lão nói xong lại cười đưa đà. Tiếng cười gượng nhưng nghe đã hiền hậu 
laị . Tôi vui vẻ bảo : 
 - Thế là đư ợc , chứ gì? Vậy cụ ngồi xuống đây, tôi đi luộc khoai , nấu nước . 
 - Nói đ ùa thế , chứ ô ng giáo để cho khi khác ... 
 - Việc gì còn phải chờ khi khác ?... Không bao giờ nên hoãn sự sung 
sướng lại. Cụ cứ ngồi xuống đây! Tôi làm nhanh lắm... 
 - Đã biết , nhưng tôi còn muốn nhờ ô ng một việc ... 
 (Nam Cao , Lão Hạc ) 
 Phân tích VD:  
- Cách xưng hô: 
 + Ông giáo: Cụ với tôi, ông với con --> Thể hiện sự kính trọng, thân thiết gần gũi. 
 + Lão Hạc: Ô ng giáo , chúng mình , tôi với ô ng -- > thể 
hiện sự tôn trọng của Lão Hạc đ ối với ô ng giáo . 
- Cách thưa gửi của Lão Hạc với ô ng giáo : “ Vâng ! Ô ng 
giáo dạy phải ” --> Sự trân trọng , tin tưởng và có phần 
ngưỡng mộ của lão Hạc với ô ng giáo . 
- Các từ ng ữ: trong sáng , rõ ràng , nh ã nhặn , lịch sự . 
Chú ý : Bên cạnh nh ữ ng lời văn mang tính lịch sự, có văn hoá, ta vẫn bắt gặp trong văn chương những lời nói không đảm bảo tính lịch sự, trong sáng của tiếng Việt 
 VD : “ Mẹ kiếp ! Thế có phí rượu không? Thế th ì có khổ 
hắn không ? Không biết đ ứa chết mẹ nào đã đẻ ra thân 
hắn cho hắn khổ đ ến nông nỗi này ?” 
 ( Chí Phèo – Nam Cao ) 
 - Bởi tác gi ả muốn nhân vật trực tiếp bộc lộ tính cách đ ối với người đ ọc qua chính những ngôn ng ữ của mình . 
 - Lời nói của Chí Phèo trong trích đoạn trên là lời nói của Chí khi đã bị tha hoá trở thành một tên côn đ ồ , bặm trợn , một con quỷ của làng Vũ Đại. 
II. Củng cố , dặn dũ : 
- Biểu hiện của sự trong sỏng của TV: 3 bh - Trong quỏ trỡnh sử dung TV, phải chỳ ý giữ gỡn sự trong sỏng đú . 
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT! 
KẾT THÚC