Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 49, Đọc văn: Ai đã đặt tên cho dòng sông (Hoàng Phủ Ngọc Tường) - Trường THPT Quang Trung

TRƯỜNG PTTH QUANG TRUNG 
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÍ VỊ ĐẠI BIỂU, QUÍ THẦY Cễ GIÁO CÙNG TOÀN THỂ CÁC EM HỌC SINH 
VỀ THAM DỰ 
 NGÀY HỘI CễNG NGHỆ THễNG TIN 2008 
ĐÀ NẴNG 12/2008 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
( Trích ) 
Ai đã đặt tên cho dòng sông? 
TRƯỜNG PTTH QUANG TRUNG 
Tuần : 11 
Tiết : 49 
Đọc văn 
TèM HIỂU CHUNG: 
1. Tỏc giả 
- Sinh năm 1937 tại thành phố Huế 
- Quờ gốc : Làng Bớch Khờ - Xó Triệu Phong - Huyện Triệu Phong - Tỉnh Quảng Trị . 
2. Tỏc phẩm : " Ai đó đặt tờn cho dũng sụng ?” 
- Thể loại : Tựy bỳt 
- Xuất xứ : In trong tập sỏch cựng tờn . 
- Bố cục : Gồm 3 phần 
 Phần 1: Cảnh quan thiờn nhiờn của Sụng Hương 
Phần 2+ 3: Phương diện lịch sử và văn húa của Sụng Hương 
 Đoạn trớch trong sgk thuộc phần một + lời kết của toàn tỏc phẩm 
II. Đọc - Hiểu văn bản 
1. Vẻ đ ẹp hình tượng sông Hương . 
1.1. Vẻ đẹp của sụng Hương qua cảnh sắc thiờn nhiờn 
* Sụng Hương ở thượng nguồn 
+ Sức sống mónh liệt , hoang dại 
+ Dịu dàng và say đắm . 
=> Sông Hương đã đư ợc “ rừng già ” “ hun đỳc cho nú một bản lĩnh gan dạ , một tõm hồn tự do và trong sỏng ” để nó càng ngày càng mạnh mẽ hơn , say đắm hơn .. 
- Sụng Hương thay đổi về tớnh cỏch : 
+ chế ngự được bản năng của người con gỏi 
+ “ mang một sắc đẹp dịu dàng và trớ tuệ , trở thành người mẹ phự sa của một vựng văn húa xứ sở ” 
* Sụng Hương ở đồng bằng 
- Cảnh đẹp sông Hương như bức tranh cú đường nột , cú hỡnh khối : 
 + Chuyển dòng liên tục , “ Sụng mềm như tấm lụa ”  trụi giữa hai dóy đồi sừng sững như thành quỏch ” 
- Vẻ đẹp sông Hương đa màu mà biến ảo : “ sớm xanh , trưa vàng , chiều tớm ”. 
Vẻ đẹp trầm mặc của Sụng Hương . 
Vẻ đẹp mang màu sắc triết lớ , cổ thi khi đi trong õm hưởng ngõn nga của tiếng chuụng chựa Thiờn Mụ . 
=> Bằng bút pháp kể và tả, HPNT đã làm nổi bật một sông Hương đ ẹp bởi phối cảnh kì thú giữa nó với thiên nhiên xứ Huế phong phú , hài hoà. 
- Sông Hương mang vẻ đ ẹp dịu dàng , có linh hồn và “ vui tươi ” hẳn lên nh ư “ tìm đ úng đư ờng về ”. Rồi ngay lập tức , sông Hương gắn bó tha thiết với thành phố “ nh ư một tiếng vâng không nói ra của tình yêu ” “ ngập ngừng nh ư muốn đi muốn ở” vương vấn không muốn xa rời . 
* Sông Hương khi đi qua thành phố 
- Trong cách biểu đạt tài hoa của tác gi ả, sông Hương đư ợc cảm nhận dưới nhiều góc độ: 
+ Bằng con mắt hội hoạ : SH và những chi lưu của nó tạo những đư ờng nét tinh tế làm nên vẻ đ ẹp cổ kính của cố đô. 
+ Qua cách cảm nhận âm nhạc : SH đ ẹp nh ư đ iệu slow chậm rãi , sâu lắng, tr ữ tình . 
+ Dưới cái nhìn say đắm của một trái tim đa tình : Sông Hương là người tình dịu dàng , thuỷ chung . 
- Đư ợc so sánh nh ư “ nàng Kiều trong đêm tình tự trở lại tìm Kim Trọng ”. 
 - “ Lời thề ấy vang vọng  thành giọng hũ dõn gian ” . Đó là tấm lũng con người Huế “ mói chung tỡnh với quờ hương xứ sở ”. 
* Nh ư vậy , vẻ đ ẹp của sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên “ nh ư một cô gái Huế duyên dáng , đ iểm tô cho vẻ đ ẹp Huế ”. 
* Sụng Hương trở lại “ để núi một lời thề trước khi về biển cả ”. 
- Dưới góc độ văn hoá: 
+ Gắn với nhạc cổ đ iển và những đêm ca Huế trên sông . 
+ Gắn với Nguyễn Du và khúc nhạc “ tứ đại cảnh ”. 
+ Là nguồn cảm hứng bất tận của thi ca -> sông không bao giờ tự lặp lại mình 
.=> s ông Hương thuộc về một thành phố từng là chốn đế đô và tự bản thân nó đã thấm đ ẫm phẩm chất văn hoá đ ộc đáo xứ Huế 
1.2 .Vẻ đ ẹp của sông Hương với cuộc đ ời 
Ca Huế trên sông Hương 
- Dưới góc độ đ ời thường : Sông Hương trở lại là một người con gái dịu dàng của đ ất nước . 
1.3 Vẻ đ ẹp sông Hương gắn liền với những sự kiện lịch sử . 
- Thời vua Hùng sông Hương là dòng sông biên thuỳ xa xôi . 
- Trong “ dư đ ịa chí ” ( Nguyễn Trãi ), sông Hương đư ợc đ ặt tên Linh Giang , gắn với những cuộc chiến đ ấu oanh liệt của quân dân Đại Việt . 
- Thế kỷ XVIII: Sông Hương “ vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ ”. 
- Thế kỷ XIX: Sông Hương sống hết lịch sử bi tráng với máu của những cuộc khởi nghĩa . 
- Đi vào thời đại của Cách mạng tháng Tám bằng những chiến công rung chuyển .=> sông Hương gắn liền với lịch sử của Huế , của dân tộc . 
* Tóm lại : Sông Hương là một hình tượng nghệ thuật hội tụ đ ầy đủ vẻ đ ẹp của thiên nhiên , văn hoá, lịch sử và tâm hồn 
Qua việc tìm hiểu vẻ đ ẹp sông Hương , em nhận xét gì về tình cảm của tác gi ả dành cho dòng sông ? 
* Tình cảm của HPNT với sông Hương : Tác gi ả đã soi sáng vẻ đ ẹp hình tượng dòng sông Hương bằng tâm hồn mình và bằng tình yêu tha thiết đ ối với qu ê hương xứ sở , khiến nó trở nên lung linh , đa dạng nh ư đ ời sống tâm hồn con người . 
2. Nghệ thuật trần thuật . 
- Đ iểm nhìn trần thuật : Biến đ ổi linh hoạt: 
+ Phương diện thời gian 
+ Phương diện không gian 
+ Phương diện kết cấu 
=> Nhân vật tr ữ tình : Là nh à khoa học có kiến thức sâu rộng , người nghệ sỹ có tâm hồn nhạy cảm , tài hoa . 
 Ngôi kể : Nhân vật Tôi – Người trần thuật . 
 Quan sát , trình bày những hiểu biết suy nghĩ của mình về sông Hương . 
 Bộc lộ cảm xúc cá nhân với sông Hương bằng những liên tưởng phong phú , bất ngờ . 
- Giọng đ iệu trần thuật : 
+ Giọng đ iệu tr ữ tình giàu chất suy tưởng và chất triết luận . 
+ Sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật với những hình ả nh đ ặc sắc, giàu chất hội hoạ, nhạc và th ơ. 
=> Nghệ thuật trần thuật trong tuỳ bút Hoàng Phủ Ngọc Tường thể hiện : Chất Huế đã thấm đư ợm trong tâm hồn , tâm linh của nh à văn . 
III. Tổng kết : 
Nội dung: 
Nghệ thuật : 
BÀI HỌC KẾT THÚC 
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT !