Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 25+26, Đọc văn: Việt Bắc (Tố Hữu) - Trường THPT Quang Trung

TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG 
Tiết 25,26: Đọc văn 
Việt Bắc 
Tố Hữu 
Tố Hữu 
Bản thảo bài thơ Việt Bắc 
của Tố Hữu 
I/ Tìm hiểu chung : 
1/ Nhan đề bài thơ : “ Việt Bắc ” 
 Việt Bắc là quê hương cách mạng : 
 - Trước cách mạng tháng Tám 1945: Việt Bắc là nơi thành lập mặt trận Việt Minh ( 1941), ủy ban dân tộc giải phóng tòan quốc được bầu ra , mở đầu cho cuộc tổng khởi nghĩa tháng Tám . 
 - Trong kháng chiến chống Pháp : Việt Bắc là chiến khu vững chắc , nơi các cơ quan đầu não của Trung ương Đảng và Chính phủ ta . 
=> Việt Bắc không chỉ là nhan đề của bài thơ mà còn là nhan đề của cả một tập thơ . 
B ản đồ Việt Bắc 
Cửa ngõ chiến khu Việt Bắc 
2. Hòan cảnh sáng tác : 
- Sau hiệp định Genève , miền Bắc được giải phóng . Tháng 10/ 1954 Đảng và chính phủ rời Việt Bắc về Hà Nội . Niềm lưu luyến giữa kẻ ở và người đi là nguồn cảm hứng cho Tố Hữu sáng tác bài thơ . 
3. Kết cấu : 
- “ Việt Bắc ” được kết cấu theo lối đối đáp ( lối hát giao duyên ) 
- Tòan bài có 150 câu , chia làm 2 phần : 
 + Phần 1 : 90 câu đầu là sự tái hiện những kỷ niệm thân thiết của Việt Bắc qua nỗi nhớ của người ra đi – chủ thể trữ tình . ( phần trích dẫn ) 
 + Phần 2 : 60 câu còn lại là lời giao ước đinh ninh của Việt Bắc và cán bộ Cách mạng . 
Căn cứ địa Việt Bắc 
II/ Đọc hiểu 
1/ Lời Việt Bắc và tâm trạng của người đi : 
 a.Lời của Việt Bắc ( khổ 1, 3,4 ): 
 + Mình về  có nhớ  
 + Mình đi có nhớ  
 Lời ướm hỏi chân tình của Việt Bắc , qua đó thể hiện tình cảm thân mật , gần gũi , gắn bó giữa Việt Bắc với cán bộ kháng chiến với một tâm trạng băn khoăn , day dứt khôn nguôi . 
- Cách xưng hô “ mình-ta”,“ta-mình ” được chuyển hóa - Câu hỏi tu từ “ có nhớ ?” lặp lại nhiều lần . 
Chiến khu Việt Bắc 1950 
Khu tự trị Việt Bắc 
* Việt Bắc gợi nhắc cán bộ kháng chiến trở về có nhớ Việt Bắc , hãy nhớ : 
 - Những kỷ niệm về tháng ngày k/c đầy gian khổ : 
 + “ Mười lăm năm  
 + “ Suối  nguồn ” 
 + “ Mưa  lũ ” 
 + “ Miếng cơm ” 
- Tình cảm của nhân dân Việt Bắc : 
 + Trám bùi  măng mai . 
 + Hắt hiu  đậm đà lòng son 
- Những hình ảnh gợi ý niệm về thời gian , gợi ý niệm về không gian và những gian khổ đã cùng nhau gắn bó , chia ngọt xẻ bùi  
Từ ngữ giản dị , cách dùng từ láy kết hợp với hình ảnh ẩn dụ  Biểu đạt tình cảm thủy chung , son sắt của n/d với cb k/c 
Kháng chiến chống Pháp tại Việt Bắc 
Người dân Việt Bắc 
- Nhớ Việt Bắc là cội nguồn quê hương cách mạng : 
 +  khi kháng Nhật  thuở  Việt Minh 
 +  Tân Trào , Hồng Thái  cây đa .. 
 Việt Bắc là cái nôi , là quê hương Cách mạng . 
ét đặc sắc về nghệ thuật của đọan thơ : 
 + Điệp từ “ nhớ ” lặp lại để diễn tả nỗi nhớ da diết , thiết tha sâu đậm 
 + Nghệ thuật liệt kê những kỷ niệm nỗi nhớ chồng chất , khó quên . 
 + Lời thơ da diết , sâu lắng vừa trao gửi ân tình , vừa khắc sâu tình cảm gắn bó – thủy chung của Việt Bắc với cán bộ kháng chiến . 
b. Tâm trạng của cán bộ cách mạng : 
- “ Tiếng ai tha thiết  
Bâng khuâng  bồn chồn  
Aó chàm  
Cầm tay nhau  nói gì hôm nay 
 Tâm trạng người đi lưu luyến , vấn vương xúc động đến nghẹn ngào . 
Cách dùng các từ láy , âm điệu tha thiết , h/ả hóan dụ tình cảm xao xuyến , nhớ nhung , bịn rịn của người đi với người ở lại . 
Bác Hồ  tại  Việt  Bắc 
2.Lời của cán bộ cách mạng đáp lại ViệtBắc : 
a. Cán bộ kháng chiến khẳng định tấm lòng thủy chung , son sắt của mình với Việt Bắc . 
b. Bày tỏ nỗi nhớ về Việt Bắc : 
b1. Nhớ cảnh , nhớ người Việt Bắc : 
 + Nhớ cảnh vật đẹp – thơ mộng - hữu tình .( câu 21- câu 30) 
 + Nhớ người Việt Bắc cần cù , đậm tình , nặng nghĩa .( câu 31- 36) 
b2- Nhớ Việt Bắc đánh giặc , Việt Bắc anh hùng với khí thế ra trận hào hùng , lập nhiều chiến công vang dội .( câu 53- 70 ). 
b3- Nhớ Đảng , Bác Hồ với đường lối lãnh đạo tài tình , sáng suốt .( 71- 74) 
@/ Những đặc sắc về nghệ thuật của đọan thơ 
- Nghệ thuật liệt kê + điệp từ “ nhớ ” được xuất hiện với nhiều cung bậc khác nhau  làm cho nỗi nhớ như mênh mông , da diết bao trùm lên tòan bức tranh không gian tạo vật và con người Việt Bắc . 
- Hình ảnh thơ giản dị , gần gũi nhưng gợi tả , gợi cảm cao . 
- Thể thơ lục bát và lối đối đáp giao duyên cùng giọng thơ ngọt ngào tha thiết  
* “ Việt Bắc ” là sự thể hiện cao độ vẻ đẹp của CNAH Cách mạng Việt Nam trong giai đọan kháng chiến chống Pháp . 
Đại hội 
Đảng 
tại 
Chiến 
Khu 
Việt 
Bắc 
Bác Hồ với thiếu niên – nhi đồng Việt Bắc 
III/ Chủ đề : 
Bài thơ ca ngợi , khẳng định tình nghĩa thủy chung , sắt son của cách mạng – Việt Bắc ( quê hương cách mạng ). 
Ca ngợi thắng lợi vẻ vang của dân tộc và biểu dương sức mạnh Việt Nam. 
IV/ T ỔNG KẾT 
( HỌC SINH VIẾT THU HOẠCH 
QUA BÀI HỌC )