Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 79, 80: Vội vàng (Xuân Diệu) - Trường THPT Quang Trung

TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG 
GV: TRẦN THỊ THU HẰNG 
Tiết 79- 80 
Vội vàng 
( Xuân Diệu ) 
I/ TÌM HIỂU CHUNG 
Di ảnh của Xuân Diệu 
1.Tác giả Xuân Diệu(1916- 1985 ) 
- Là nhà thơ “ mới nhất trong các 
nhà thơ mới ” ( Hồi Thanh ). 
- Là nhà thơ của tình yêu , của mùa 
xuân và tuổi trẻ với giọng thơ sơi 
nổi , đắm say, yêu đời thắm thiết . 
- Là cây bút cĩ sức sáng tạo dồi dào , 
bền bỉ , cĩ đĩng gĩp lớn trên nhiều 
Lĩnh vực đối với nền văn học 
Việt Nam hiện đại . 
Xuân Diệu và Huy Cận 
NSND Bạch Diệp  Người đã từng là vợ của nhà thơ Xuân Diệu 
Bạn thơ thăm mộ nhà thơ Xuân Diệu 
Thủ bút của Xuân Diệu 
2. Xuất xứ , thể loại và bố cục của bài thơ “ Vội Vàng ”: 
a. Xuất xứ : 
“ Vội vàng ” là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của Xuân Diệu trước cách mạng tháng Tám . Bài thơ được in trong tập “ Thơ thơ ” của Xuân Diệu - xuất bản năm 1938. 
b. Thể loại : 
Thể thơ trữ tình , tự do 
c. Bố cục bài thơ cĩ thể chia làm 3 phần : 
- 13 câu đầu : Là sự thể hiện tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết . 
-16 câu tiếp : Sự băn khoăn về sự ngắn ngủi của kiếp người trước quy luật của tạo hố . 
- Cịn lại : Lời giục giã và tình yêu cuộc sống vội vàng của nhà thơ . 
1.Tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết của nhà thơ (13 câu đầu ): 
 a. 4 Câu đầu : ước muốn của nhà thơ . 
 - Mở đầu bài thơ bằng 4 câu ngũ ngơn , nhà thơ nêu lên hai ước muốn : “ tắt nắng ; buộc giĩ ”, để cho màu nắng đừng phai và mùi hương đừng lan toả , đi mất . 
 ước muốn khơng tưởng ( theo kiểu ước mơ của Đơn Ki-hơ-tê ); khơng bao giờ thực hiện được . 
 - Tuy nhiên , đây là ước muốn và mục đích rất thực . Nĩ xuất phát từ tâm lý : sợ thời gian trơi , muốn níu kéo thời gian , muốn giữ niềm vui và muốn mãi mãi được tận hưởng sắc màu và hương vị cuộc sống . 
II/ ĐỌC HIỂU 
* Cái hay trong nghệ thuật biểu đạt của nhà thơ ở 4 câu thơ là : 
- Cách nĩi kỳ lạ , cĩ vẻ như ngơng cuồng của nhà thơ , tạo sự chú ý với người đọc . 
 - Thể thơ ngũ ngơn ngắn gọn , như lời khẳng định , giãi bày cơ nén cảm xúc và ý tưởng của người nghệ sĩ . 
- Điệp ngữ “ Tơi muốn ” nhắc lại 2 lần , kết hợp điệp từ “ cho ” thể hiện thái độ muốn trực tiếp can thiệp vào quy luật của tạo hố , cũng như ước muốn và tình yêu cuộc sống mãnh liệt của nhà thơ . tự tin và tự tơn của nhà thơ 
b.Cảm xúc trước thiên nhiên và cuộc sống của nhà thơ : 
- Cu ộc sống qua cảm nhận của nhà thơ hiện lên bằng một loạt hình ảnh : Ong bướm,hoa đồng nội xanh rì,lá  cành tơ phơ phất , yến anh  khúc tình si , ánh sáng chớp hàng mi/ cảnh thiên nhiên - cuộc sống quen thuộc hàng ngày nhưng qua cảm xúc nồng nàn của nhà thơ trở thành cảnh vật và cuộc sống rất đỗi tươi đẹp , rộn ràng như ở chốn thần tiên . 
Thiên đường mặt đất 
 Của ong bướm này đây tuần tháng mật  Này đây hoa của đồng nội xanh rì ;  Này đây lá của cành tơ phơ phất  Của yến anh này đây khúc tình si 
- Cách cảm nhận thiên nhiên và cuộc sống của nhà thơ thật độc đáo và gợi cảm 
 gợi sự liên tưởng , tưởng tượng về tình yêu lứa đơi , về hạnh phúc tuổi trẻ 
* Tĩm lại , đoạn thơ là chuỗi tiếng reo vui hồn nhiên , hân hoan của nhà thơ như đang lạc vào một khu vườn xuân đầy cảnh sắc . 
Qua đĩ , đoạn thơ thể hiện tình yêu cuộc sống thiết tha , mãnh liệt với một tâm hồn tràn trề nhựa sống của nhà thơ . 
2.Tâm trạng của nhà thơ khi cảm nhận giới hạn của đời người : 
a. Hiện thực cuộc sống và giới hạn của đời người : 
Xuân đang tới nghĩa là xuân đang qua 
Xuân cịn non nghĩa là xuân đã già 
  xuân hết nghĩa là tơi cũng mất . 
+ Điệp ngữ “ nghĩa là ” kết hợp với giọng thơ như chì chiết  hiện thực phũ phàng của cuộc đời trước qui luật nghiệt ngã của thời gian 
* Theo em , quan niệm về thời gian của Xuân Diệu được thể hiện như thế nào trong 11 câu thơ tiếp theo của bài thơ ? 
b.Tâm trạng và thái độ của nhà thơ : 
- Hằn học , trách mĩc : 
Lịng tơi rộng >< lượng trời cứ chật 
Tuổi trẻ chẳng hai lần >< xuân tuần hồn 
Chẳng cịn tơi >< cịn trời đất 
+ Nghệ thuật đối lập sự đối kháng giữa thiên nhiên và con người . 
+ Gịong thơ hờn dỗi , ngậm ngùi trước qui luật nghiệt ngã của thời gian 
 Tâm trạng bất lực của thi nhân khi ý thức được sự hữu hạn của cuộc đời . 
- Hờn giận , bi quan : 
 tiếc cả đất trời 
 tháng năm  rớm vị chia phơi 
 sơng núi than thầm  
 giĩ xinh  hờn vì bay đi 
Chim  đứt tiếng reo thi  
=> Tâm trạng hồi nghi , hụt hẫng của nhà thơ vì tuổi xuân qua mau mà đời người thì giới hạn . 
Nghệ thuật nhân hố thiên nhiên như bị triệt tiêu đi tất cả sự vui tự nhiên vốn cĩ , giờ mang nặng một nỗi buồn sầu ai ốn 
* Tĩm lại , cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu được thể hiện trong đoạn thơ mang ý vị triết lý nhân sinh sâu sắc . 
3.Tình yêu cuộc sống vội vàng của nhà thơ : 
- Hình ảnh thơ tươi mới , đầy sức sống 
- Nhịp thơ dồn dập , giọng thơ sơi nổi , hối hả gấp gáp,cuồng nhiệt được thể hiện bằng một loạt những câu dài ngắn đan xen . 
- Cách dùng các động từ mạnh kết hợp với nghệ thuật tăng tiến ( ơm , riết , say, thâu , chuếch chống , đã đầy , no nê cắn ) 
- Điệp ngữ “ Ta muốn ” mang ý nghĩa tình cảm chung , cĩ tính phổ quát ( khơng chỉ là nhà thơ mà tất cả mọi người ) 
* Kết thúc bài thơ , nhà thơ đã thể hiện tình yêu cuộc sống thiết tha mãnh liệt cả mình bằng những từ ngữ , hình ảnh nào ? 
 Khát vọng sống hăm hở và sơi trào . Cảm xúc táo bạo mà vẫn tinh khiết . 
* Tĩm lại , đoạn thơ thể hiện trái tim sơi nổi , rạo rực đến độ vội vàng , gấp gáp của nhà thơ để tận hưởng vẻ đẹp của cuộc sống , tình yêu . 
III/ TỔNG KẾT 
- Bài thơ là một trong những thi phẩm mang đậm dấu ấn tâm hồn Xuân Diệu với những hình ảnh mới lạ , độc đáo ; nhịp thơ , giọng thơ thay đổi với nhiều cung bậc thể hiện cảm xúc chân thật của nhà thơ . 
- “ Vội vàng ” cịn được xem là “ tuyên ngơn ” về cuộc sống , thể hiện một trái tim yêu đời thiết tha với sự sống và lịng ham sống mãnh liệt của nhà thơ . 
Tĩm tắt nội dung và nghệ thuật  của “ Vội Vàng ” 
Nội dung 
Hai bức tranh thiên nhiên : Đẹp , đầy sức sống ( thiên đường ngay trên mặt đất ) – Buồn , nhuốm màu li biệt 
Tâm hồn khát khao sống , muốn tận hưởng cuộc sống : Tơi muốn Ta muốn  
=> Bài thơ thể hiện lịng yêu đời , yêu người , yêu cảnh , đĩ là sự ham sống , thèm sống . 
Nghệ thuật 
Cách dùng từ độc đáo , sáng tạo 
Cách cảm về thời gian : Khác thơ xưa – một đi khơng trở lại – sống vội vàng tận hưởng cuộc sống , sống hết mình để khỏi nuối tiếc  
Hình ảnh mới lạ , đầy cảm giác 
Thể thơ : tự do, câu thơ vắt dịng