Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 125, 126: Tôi yêu em (Puskin) - Trường THPT Quang Trung

TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG 
TIẾT 125, 126: 
TễI YấU EM 
Puskin 
I. Tiểu dẫn 
1. Tác gi ả a. Tiểu sử , cuộc đ ời 
* Thời đại: 
Puskin sinh ra trong thời đại cả nước Nga đ ang bị đè nặng bởi á ch thống trị của chế độ nông nô chuyên chế(Nga hoàng Alêchxanđr ơ I, Nikôlai I) Phong trào giải phóng bùng lên mạnh mẽ 
* Gia đình  - Xuất thân từ tầng lớp đại quí tộc , nh ưng từ nhỏ , Puskin đã sớm tỏ ra nhạy cảm với vẻ đ ẹp tâm hồn nhân dân qua các sáng tác dân gian do nhũ mẫu Aria Rôđinôpna , lão bộc Nikita truyền lại. 
* Cuộc đ ời 
Một nhà th ơ yêu nước 
Puskin sớm tiếp thu những tư tưởng tiến bộ và cũng sớm nổi tiếng với những bài th ơ yêu nước , ngợi ca sức mạnh nhân dân trong chiến tranh vệ quốc . 
 Cả Cuộc đ ời Puskin gắn bó với số phận của nhân dân , đ ất nước , dũng cảm đ ấu tranh chống chế độ đ ộc đ oán Nga hoàng . 
Một nhà th ơ bi kịch : 
Năm 1831, Puskin cưới Natalia Gônsarôva - cô gái 16 tuổi , xinh đ ẹp nhất kinh thành . Đi liền với hạnh phúc là những khó khăn thường xuyên trong gia đình. 
 Bọn triều thần Nga hoàng hùa nhau hãm hại nhà th ơ. 
 Ngày 27/1/1837, để bảo vệ danh dự , Puskin đã quyết đ ấu với Đă ntex , một sĩ quan Pháp lưu vong , đ ồng thời là con bài triều đình Nga hoàng sử dụng để hãm hại nhà th ơ. Puskin bị Đă ntex sát hại. 
Nhân dân thương tiếc , phẫn nộ . 
Chính quyền Nga hoàng lo sợ 
nhân dân biểu tình . 
Trong nỗi buồn đau ảm đạm, một tờ báo đươ ng thời đưa 
tin: “ Mặt trời thi ca Nga đã lặn ” 
b. Sự nghiệp văn học 
Tình hình sáng tác : Ô ng viết nhiều thể loại và thể loại nào cũng có những tác phẩm xuất sắc, là kiệt tác nghệ thuật nhân loại 
Gi á trị th ơ ca Puskin 
Về nội dung : 
+ “ Qua th ơ Puskin , thiên nhiên Nga , lịch sử Nga , con người Nga , tâm hồn Nga  nh ư đư ợc soi qua một thấu kính diệu kỳ ”(Gôgôn ). 
+ Hai chủ đề cơ bản , hai nguồn cảm hứng chủ đạo mãnh liệt , sôi nổi , dạt dào xuyên suốt dòng chảy thi ca của ô ng là: cảm hứng tự do và cảm hứng tình yêu . 
Về nghệ thuật : Phong cách th ơ cổ đ iển : 
+ Ngôn từ giản dị , trong sáng . 
+ Cách biểu đạt cô đ ọng , hàm súc . 
+ Sự hài hòa , cân đ ối , chặt chẽ trong cấu tứ bài th ơ. 
2. Bài th ơ 
a. Hoàn cảnh ra đ ời 
- Bài th ơ đư ợc ra đ ời năm 1829 khi Puskin tròn 30 tuổi 
c. Bố cục : 
 Bốn câu th ơ đ ầu : Những mâu thuẫn giằng xé . 
 Hai câu 5+ 6: Nỗi khổ đau, tuyệt vọng . 
 Hai câu cuối : Sự cao thượng , chân thành . 
II. Đ ọc - hiểu 
1.Những mâu thuẫn giằng xé (4 câu đ ầu ) 
	 Tôi (đã) yêu em ; tình yêu , có lẽ , 
	 Trong tâm hồn tôi chưa lụi tắt hoàn toàn ; 
	 Nhưng mong sao nó không làm em băn khoăn thêm nữa ; 
	 Tôi chẳng muốn em buồn vì bất cứ lẽ gì. 
a. Hai câu th ơ đ ầu 
*Về mặt lí trí : 
- Đ iệp khúc : Tôi đã yêu em vừa là một lời thú nhận , vừa như một lời tự nhủ trực tiếp ngắn gọn , giản dị . 
 NVTT đã cảm nghiệm , suy ngẫm về Tình yêu của mình như một phần trong anh ta vừa là cái gì đ ó đ ộc lập tương đ ối(Lí trí lấn át). 
* Về mặt tình cảm 
Cách nói : “ có lẽ ”, “ chưa hoàn toàn ”: Sự ngập ngừng của tư duy , một sự phân vân , bối rối trong sự khẳng đ ịnh tình cảm của NV. 
 Lời từ gi ã của Puskin cuối cùng hóa ra là lời giãi bày , bộc bạch một tình yêu chẳng thể nào nguôi ngoai , vẫn sôi nổi , nồng nàn , chẳng thể nào khác đư ợc . 
b. Hai câu 3+4 
Nhưng mong sao nó không làm em băn khoăn thêm nữa ; 
Tôi chẳng muốn em buồn vì bất cứ lẽ gì. 
Nếu ở câu 1+2: Có một cái Tôi tự soi vào tâm hồn mình khẳng đ ịnh : TY “ chưa tắt hẳn ” th ì ở câu 3+4: Có một cái Tôi dùng ý chí để chế ngự cảm xúc : “ Mong sao nó không làm em băn khoăn thêm nữa ”. NVTT tự chối bỏ TY của mình trong nỗi khổ đau giằng xé . 
 Tiếng nói ở câu 1+2 còn phân vân , bối rối th ì tiếng nói này lại mạnh mẽ , đ ầy dứt khoát . 
2. Nỗi khổ đau, tuyệt vọng(Câu 5+6) 
Tôi (đã) yêu em không thốt lên lời , không hi vọng ; 
Khi th ì bị sự rụt rè , khi th ì bị niềm ghen tuông giày vò 
 Những trạng thái tiêu cực trong tình yêu . Puskin nhấn mạnh “ lòng ghen ”, câu th ơ gợi tâm trạng nặng nề , u ám trong NVTT. Đ ến đây có cảm tưởng NVTT rơi vào đáy sâu của nỗi khổ đau giày vò , hành hạ. 
Đủ m ọi cung b ậc c ảm xỳc c ủa tỡnh yờu đơn phương , vụ vọng một phớa. 
Đau khổ , ghen tuụng , ớch kỉ, nhưng lớ trớ đó chiến thắng, tụi khụng rơi vào trạng thỏi thấp hốn, ớch kỉ của tỡnh yờu thường tỡnh! 
Tiểu kết : 
- Hai câu th ơ cho thấy sự thành thực của NVTT: không né tránh đã phân tích kiệt cùng tất cả những yếu đ uối , những bất lực , những góc khuất tối tận đáy sâu tâm hồn mình . Đ ó là một tâm hồn yêu đươ ng cháy bỏng trong âm thầm , cuồng nhiệt trong vô vọng , đắm đ uối đ ến bối rối , âu lo, thắc thỏm . Một tâm hồn vật vã, trăn trở , day dứt khôn nguôi . 
Tuy câu th ơ nói cái bị đ ộng , tiêu cực nhưng vẫn làm hiện lên những nhịp đ ập sôi nổi , mạnh mẽ , tràn đ ầy sinh lực của trái tim yêu . 
 Trân trọng ở NVTT. 
3. Sự cao thượng , chân thành ( Hai câu kết ) 
Tôi (đã) yêu em chân thành , say đắm biết bao . 
Cầu trời cho em đư ợc người khác yêu cũng như thế . 
- NVTT đã gi ữ lại tất cả sầu khổ , dằn vặt cho riêng mình để dâng hiến bạn lòng tặng vật tốt đ ẹp của TY tha thiết , chân thành , dịu dàng . 
- Yêu chân thành , đằm thắm: có thể quên cái Tôi để nghĩ đ ến người mình yêu ; người ta phấn đ ấu thực hiện sự toàn mãn trong yêu hơn là đư ợc yêu . 
Tiểu kết : 
Chàng trai đã yêu và vẫn đ ang còn yêu nhưng biết nghĩ đ ến hạnh phúc của người yêu hơn là nỗi buồn của mình . Vượt lên trên thói thường ích kỉ , nhỏ nhen để đi tới TY trong sáng , chân thành,cao thượng . 
III. Tổng kết 
1. Nội dung 
Tôi yêu em thấm đư ợm nỗi buồn trong sáng của một tâm hồn yêu đươ ng chân thành , mãnh liệt , nhân hậu , vị tha dẫu mối tình đơn phương , vô vọng . 
- Tôi yêu em là một trong những bài th ơ tình nổi tiếng của Puskin đã “ Tôn vinh phẩm gi á của con người với tư cách là CON người ”. 
 ( Bêlinxki ) 
2. Nghệ thuật 
Mạch cảm xúc trong trạng thái vận đ ộng , chuyển đ ổi , biến hóa 
- Ngôn ng ữ không trang sức rực rỡ , cầu kỳ . BPTT duy nhất là đ iệp ng ữ “ Tôi (đã) yêu em ” Giản dị , tuyệt mĩ .