Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 103, Đọc văn: Về luận lí xã hội ở nước ta - Trường THPT Quang Trung

Tiết 103: Đọc văn 
VỀ LUÂN LÍ XÃ HỘI Ở NƯỚC TA 
TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG 
I: TiÓu dÉn . 
1: T¸c gi ¶. 
a. Cuéc ® êi . 
- Phan Ch©u Trinh (1872 – 1926), tù : Tö C¸n , hiÖu : T©y Hå , biÖt hiÖu : Hi M·. 
- Cha: Phan V¨n B×nh , mÑ : Lª thÞ Chung. 
- Qu ª qu¸n : Tây Lộc , Tiên Phước , Tam Kì , Quảng Nam 
-1901 đỗ phó bảng , làm quan một thời gian sau ông từ quan , tham gia 
hoạt động cách mạng 
-1908 ông bị bắt , bị đày đi Côn Đảo , ba năm sau được thả tự do 
-1925 bị ốm nặng , mất ngày 24-3-1926, Đám tang của ông trở thành một phong trào vận động ái quốc rộng khắp . 
- Ông là người sáng lập và là lãnh tụ của phong trào “ Duy tân ” vào những năm cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, có ảnh hưởng sâu rộng đến phong trào yêu nước thời kì đó . 
Đám tang cụ Phan Châu trinh 
b. Sù nghiÖp s¸ng t¸c : 
+ V¨n chÝnh luËn : § Ëm tÝnh hïng biÖn , lËp luËn chÆt chÏ , ® anh thÐp . 
+ Th ¬: D¹t dµo c¶m xóc vÒ ® Êt n­íc , ® ång bµo . 
=> ThÊm nhuÇn t­ t­ëng yªu n­íc vµ tinh thÇn d©n chñ 
+ C¸c t¸c phÈm : (SGK: tr84) 
Bót tÝch cña PCT 
T­îng cô Phan 
Tr­êng Phan Ch©u Trinh 
 – Hµ Néi 
§ Ëp ®¸ ë C«n L«n 
T¸c phÈm vÒ PCT 
2: T¸c phÈm 
 + Hoµn c¶nh s¸ng t¸c : 
- T¸c phÈm ®­ îc viÕt vµo n¨m 1925, vµ ®­ îc diÔn thuyÕt vµo ®ªm 19 – 11 – 1925, t¹i nh µ Héi thanh niªn ë Sµi Gßn . 
+ ThÓ lo¹i: V¨n chÝnh luËn . 
+ CÊu tróc : Gåm n¨m phÇn , kÓ c¶ nhËp ®Ò vµ kÕt luËn . 
II: Đọc hiểu đoạn trích : 
1. Đọc 
- Vị trí : Phần 3 tác phẩm “ Đạo đức và luân lí Đông Tây ” 
- Bố cục : 3 phần 
Phần 1: Nêu vấn đề về luân lí xã hội ở nước ta 
Phần 2: Phân tích thực trạng , nguyên nhân , dự báo hậu quả . 
Phần 3: Mong muốn của tác giả . 
2. Tìm hiểu đoạn trích . 
a. Phần 1: 
- Cách nêu vấn đề : Trực tiếp , dùng cách nói phủ định 
- Luận cứ : 
Trong sách vở 
Trong thực tế 
Tác dụng : 
- Gây ấn tượng mạnh mẽ . 
- Giúp người đọc , người nghe dễ tiếp nhận . 
- Tăng hiệu quả thuyết phục . 
2. Tìm hiểu đoạn trích . 
II: Đọc hiểu đoạn trích : 
b. Phần 2: 
b1- thực trạng xã hội Việt Nam 
Nền luân lí XH ở Âu châu ( Pháp ) 
Xã hội Việt Nam 
+ Biểu hiện : “ Mỗi khi người có quyền thế .... kì đến được công bình mới nghe ” 
+ Biểu hiện : 
 “Ai phải tai nấy , ai chết mặc ai .” 
 “ Đi đường gặp người bị tai nạn , .... Người bị nạn khốn ấy không can thiệp gì đến mình .” 
+ Nguyên nhân : 
- Có đoàn thể . 
- Có ý thức sẵn sàng làm việc chung . 
- Có tinh thần dân chủ . 
+ Nhận định : “ cái XH chủ nghĩa bên Âu châu thịnh hành như thế , phóng đại như thế ” 
+ Nhận định : “ người bên ta thì điềm nhiên như kẻ ngủ ... chưa hiểu gì cả ” 
+ Thao tác lập luận so sánh . 
Học sinh thảo luận 
Thảo luận nhóm 
Nhóm1: T ìm nhận định của Phan Châu Trinh về nền luân lí xã hội ở Âu châu , những biểu hiện trong xã hội có luân lí ở Pháp ? 
Nhóm 2: Tìm nhận định của Phan Châu Trinh về nền luân lí xã hội ở nước ta , những biểu hiện trong xã hội Việt Nam? 
( Thời gian làm việc theo nhóm : 5 phút ) 
+ Cách lập luận : 
 Lập luận theo kiểu diễn dịch . 
 Sử dụng thao tác lập luận so sánh tương phản . 
 Sử dụng cách nói giàu hình ảnh , từ ngữ biểu cảm . 
 Sử dụng câu cảm thán . 
+ Hiệu quả : 
 Nêu bật thực trạng xã hội chưa có luân lí ở nước ta . 
 Thể hiện rõ thái độ , tâm trạng của tác giả . 
 Tác động mạnh vào nhận thức và tình cảm của người đọc . 
Bài tập củng cố : 
+ Bài tập trắc nghiệm Violet