Bài giảng Ngữ Văn Lớp 10 - Truyện: An Dương Vương và Mị Châu- Trọng Thủy

 Truyện 
An Dương Vương và Mị Châu- Trọng Thủy 
Lê Thị Châu 
An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy 
I. Tìm hiểu chung 
1.Thể loai truyền thuyết : 
Khái niệm : Tác phẩm tự sự dân gian , kể về sự việc và nhân vật lịch sử bằng cách lý tưởng hóa -> thể hiện ý thức lịch sử của nhân dân . 
- Đ ặc trưng : 
+ Kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố lịch sử và yếu tố tưởng tượng 
+ Phản á nh quan đ iểm , thái độ, sự đá nh gi á, và tình cảm của nhân dân về các sự kiện lịch sử và các nhân vật lịch sử 
+ Truyền thuyết có sự gắn bó chặt chẽ với môi trường lịch sử - văn hoá 
Quần thể di tích , di vật lịch sử - văn hoá Cổ Loa 
Đ ền thờ 
An DươngVương 
Tượng Mỵ Châu 
cụt đ ầu 
Bản đ ồ Loa Thành 
Một góc thành Cổ Loa 
Giếng Ngọc 
Am thờ nỏ thần 
Lẫy nỏ 
Mũi tên đ ồng 
2. Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy 
* Cụm di tích lịch sử – văn hoá Cổ Loa: làng Cổ loa , huyện Đô ng Anh , ngoại thành Hà Nội - Đ ền thờ An Dương Vương , Am thờ Mị Châu và Giếng Ngọc , di tích của chín vòng thành cổ . 
Bố cục : 2 phần 
Phần 1: Từ đ ầu -> xin hòa : An Dương Vương xây thành , chế nỏ 
- Phần 2: Còn lai : Bi kịch mất nước và bi kịch tình yêu 
Truyện An Dương Vương và Mị Châu Trọng Thuỷ 
Truyện An Dương Vương và Mỵ Châu Trọng Thuỷ 
*. Tóm tắt 
	- An Dương Vương xây thành cứ xây lại đổ. Rùa vàng giúp : xây đư ợc thành trong nửa tháng . 
	- Rùa vàng tặng vuốt . Chế đư ợc nỏ thần . Đá nh thắng Triệu Đà. 
	- Triệu Đà xin hoà, cầu hôn Mị Châu cho Trọng Thuỷ . An Dương Vương gả Mị Châu . 
	- Trọng Thuỷ đá nh cắp nỏ thần . Triệu Đà tiến đá nh Âu Lạc. 
	- An Dương Vương thua trận , cùng Mị Châu bỏ chạy. 
	- Rùa vàng kết tội Mị Châu . An Dương Vương chém đ ầu Mị Châu rồi đi xuống biển . Máu Mị Châu biến thành hạt châu . 
	- Trọng Thuỷ nhảy xuống giếng tự vẫn . 
Truyện An Dương Vương và Mỵ Châu Trọng Thuỷ 
II. T ìm hiểu gi á trị của tác phẩm 
1. An Dương Vương xây thành chế nỏ - bảo vệ đ ất nước 
* Xây thành : 
+ Thành xây tới đâu lại đổ tới đ ó . 
+ Lập đàn trai giới , cầu đảo thần linh . 
+ Nhờ rùa vàng giúp đ ỡ , thành xây nửa 
 tháng là xong . 
---> Khó khăn của buổi đ ầu dựng nước . 
- 
* Chế nỏ : 
 + An Dương Vương có ý thức cao trong việc bảo vệ thành qu ả của mình . 
+ Đư ợc rùa vàng tặng móng vuốt để làm lẫy nỏ . 
+ Chế nỏ thành công . 
* Đá nh giặc gi ữ nước : 
+ Triệu Đà cử binh sang xâm lược . 
+ Có nỏ thần , quân Đà thua lớn ., bèn xin hoà. 
	 ---> Khẳng đ ịnh vai trò và ca ngợi công lao của An Dương Vương trong công cuộc dựng nước và gi ữ nước 
Truyện An Dương Vương và Mỵ Châu Trọng Thuỷ 
2 Bi kịch mất nước và bi kịch tình yêu 
* Bi kịch mất nước 
- Trách nhiệm An Dương Vương : 
	+ Triệu Đà cầu hôn , vua vô tình gả con gái là Mị Châu cho con trai Đà là Trọng Thuỷ 
	+ Cho Trọng Thuỷ ở rể . 
	+ Trọng Thuỷ đá nh cắp nỏ thần , Triệu Đà cất binh sang xâm lược , An Dương Vương vẫn thản nhiên đá nh cờ . 
---> An Dương Vương mất cảnh giác , tạo đ iều kiện cho quân giặc xâm nhập sâu vào lãnh thổ ; không phòng bị nghiêm túc qu á ỷ lại vào vũ khí . Ô ng là người đ ầu tiên phải chịu trách nhiệm về việc mất nước . 
Truyện An Dương Vương và Mị Châu Trọng Thuỷ 
- Trách nhiệm Mị Châu : 
	+ Lén cho Trọng Thuỷ xem trộm nỏ thần . 
	+ Rắc lông ngỗng trên đư ờng chạy nạn mà không nghĩ tới hậu qu ả. 
---> Mị Châu cả tin, ngây th ơ, mất cảnh giác , chỉ nghĩ đ ến hạnh phúc ca nhân mà quên đi lợi ích quốc gia . 
Lời kết tội của Rùa vàng đ ối với Mị Châu -> là,lời phán xét , kết tội của nhân dân , của công lý về hành đ ộng vô tình phản quốc của Mị Châu . Lời kết tội này xuất phát từ truyền thống yêu nước , từ niềm thiết tha đ ối với chủ quyền của đ ất nước . 
---> An Dương Vương và Mị Châu nhận ra bi kịch , nhận ra bài học về quan hệ giữa cá nhân – công dân ; cá nhân - Tổ quốc . 
Truyện An Dương Vương và Mị Châu Trọng Thuỷ 
Hành đ ộng rút gươm chém Mị Châu của An Dương Vương 
Sự thức tỉnh muộn màng 
Hành đ ộng của người đ ứng đ ầu nh à nước , một vị vua 
- > An Dương Vương đã đ ặt lợi ích quốc gia lên trên tình riêng đ ứng về phía công lý , để xử kẻ có tội 
--> Nhân dân kính trọng , mến phục ô ng - một người anh hùng 
Truyện An Dương Vương và Mỵ Châu Trọng Thuỷ 
Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ 
Nguyên nhân : 
+ Vợ chồng > < kẻ thù 
-> ADV và MC không lường đư ợc âm mưu của kẻ thù 
+ Tình yêu > < trách nhiệm 
+ Tình yêu không dung hòa với chiến tranh 
+ Ngây th ơ, hết lòng > < gi ả dối , âm mưu 
 - Biểu hiện 
+ Tr ả gi á bằng hai sinh mạng 
+ MC chết vì yêu mù quáng , ngây th ơ. 
+ Trọng Thủy chết vì bị giày vò -> Thể hiện thái độ nghiêm khắc của nhân dân ta đ ối với kẻ xâm lược 
Bi kịch tình yêu 
3, ý nghĩa của hình ả nh ngọc trai - giếng nước 
Hình ả nh ngọc trai - giếng nước : Sự hóa giải một mối tình sự cảm thông của nhân dân với Mị Châu một kẻ vô tình làm giặc và đã kịp nhận ra lỗi lầm 
+ Mị Châu nhận ra mình bị lừa - Nguyện thành ngọc trai để rửa nhục 
 Đây là hình tượng đư ợc cấu tạo hoàn mĩ thể hiện thái độ vừa nghiêm khắc, vừa nhân ái của nhân dân Âu lạc, ở cách ứng xử thấu tình đạt lí . 
III. Tổng kết 
- Truyện ADV và MC- TT là một cách giải thích về nguyên nhân mất nước Âu Lạc. Qua đ ó nhân dân ta muốn nêu lên bài học lịch sử về tinh thần cảnh giác với kẻ thù và cách xử lí đ úng đắn các mối quan hệ giữa riêng với chung , giữa nh à với nước , giứa cá nhân với cộng đ ồng . 
- Hình tượng nhân vật và những chi tiết hư cấu trong truyện cho thấy mối quan hệ giữa phần cốt lõi lịch sử với phần tưởng tượng của dân gian .