Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 74, 75: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ) - Trường THPT Quang Trung

Tuần 25 Tiết 74,75 
Nguyễn Dữ 
Chuyện chức phán sự 
Đền Tản Viên 
TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG 
I/ Giới thiệu chung 
1. Tác giả 
- Nguyễn Dữ (?), sống vào thế kỉ XVI, quê Hải Dương . 
- Từng làm quan sau lui về ở ẩn → Ông là người am hiểu bản chất giai cấp thống trị và luôn giữ gìn phẩm giá “ lánh đục tìm trong ”. 
2. Tác phẩm 
a/ Nhan đề : 
- Truyền kì mạn lục có nghĩa là ghi chép những điều tản mạn kì lạ được lưu truyền . 
 b/ Đặc điểm thể loại 
- Truyền kì là một thể văn xuôi tự sự thời trung đại chịu ảnh hưởng của truyện truyền kì đời Đường Tống . 
- Được viết bằng chữ Hán , gồm 20 truyện 
- Gồm các truyện viết về các thời Lí , Trần , Hồ , Lê sơ , thông qua yếu tố hoang đường kì ảo để vạch trần , phê phán hiện thực xã hội . 
→ Giá trị : 
- Thể hiện tinh thần dân tộc , niềm tự hào về văn hiến Đại Việt , ca ngợi đạo đức . ca ngợi phẩm chất cao quí củaquan điểm lánh đục về trong 
- Có giá trị hiện thực và nhân đạo , được Vũ Khâm Lân đánh giá là “ Thiên cổ kì bút ” . 
3/ Văn bản Chuyện chức phán sự đền Tản Vên 
a/ Xuất xứ : 
- Được trích trong tập truyện Truyền kì mạn lục 
b/ Bố cục : 4 phần 
- Mở truyên : Giới thiệu về nhân vật chính NTV 
- Thân truyện : 
+ TV đốt đền tà 
+ TV gặp họ Thôi và Thổ công 
+ TV bị bắt xuống âm ti và đối chất với tên họ thôi 
+ Tử văn dành thắng lợi và nhận làm phán sự 
- Kết truyện : Có người thấy TV ở thành Đông quan 
- Lời bình 
II/ Đọc hiểu văn bản 
1/ NTV và hành động kiên định chính nghĩa 
a/ Xuất thân và tính cách : 
- Nhân vật NTV được giới thiệu ngay từ đầu câu chuyện . NTV tên . Giang . 
- Tính cách : khảng khái , nóng nảy,thấy sự gian tà là không chịu được . 
- Nhân dân đánh giá : là người cương trực 
→ Đây là cách giới thiêu truyền thống , nó đẫn dắt người đọc chờ đợi hành động của nhân vật này . 
b/ Sự kiên định chính nghĩa của NTV 
- Nguyên nhân đốt đền : Căm ghét hồn ma tác yêu tác quái , nhũng nhiễu đời sống nhân dân . 
- NTV làm việc này cẩn trọng : Tắm gội sạch sẽ , khấn trời 
→ NTV căm ghét cái ác , luôn tin vào hành động chính nghĩa , lấy tấm lòng trong sạch , chân thành mong sự cảm thông của trời đất .( tôn trọng thần thánh ) 
- TV thấy trong mình khó chịu , sốt nóng , sốt rét . Đây là chi tết dự báo cho cuộc gặp gỡ giữa NTV với hồn ma 
* Đối mặt với hồn ma họ Thôi : 
- Hồn ma họ Thôi giả danh cư sĩ đến đòi NTV dựng trả đền , doạ vạ Lư Sơn , Cố Thiêu . Đòi kiện đến Phong đô . 
- NTV vẫn mặc kệ , ngồi ngất ngưỡng tự nhiên . 
→ NTV xem thường hồn ma vì biết rõ sự việc . Chàng dũng cảm không hề tỏ ra sợ sệt 
* NTV và Thổ Công : 
- Thổ công là nạn nhân của hồn ma họ thôi . Thổ công bày tỏ nỗi khổ vì không thể kêu oan , cung cấp chứng cứ và nhờ NTV giúp đỡ . 
- NTV từ chỗ ngạc nhiên → lo lắng ( Hắn thực . cho tôi )→Quyết tâm 
→ NTV luôn quyết tâm chống lại cái ác bảo vệ chính nghĩa . Đây mới thực sự là một màn đột biến kịch để tăng sự gay cấn , quyết liệt , 
* Cuộc đối chất trong phiên toà âm giới 
- Trong phiên toà âm giới NTV là bị cáo , còn tên hồn ma xảo quyệt biến thành nguyên cáo . 
- NTV chịu nhiều áp lực tinh thần : bi vu vào tội không khoan giảm , bị Diêm Vương quát mắng , bị hồn ma vu oan . 
- Phản ứng : Ban đầu chàng kêu to: Ngô Soạn .. oan uổng → tâu trình đầu đuôi → cung cấp chứng cứ . 
→ NTV là con người dũng cảm , kiên định , cứng cỏi và không chịu nhún nhường trước cái ác . 
Kết cục : NTV giành thắng lợi , khẳng địmh cho chân lý chính nghĩa thắng gian tà . 
- Chi tiết Diêm Vương xử kiện thể hiện niềm tin của con người trung đại về một thế giới song tồn với cõi dương - âm phủ . Âm phủ là nơi sự lí tội ác ở trần gian . Chi tiết này còn thể hiện khát vọng không cùng của nhân dân về công lý , về một vị vua công minh,qua đó khuyên răn con người không theo điều ác , hành động hợp lẽ phải . 
* Lời bình 
Ca ngợi NTV và đức tính cứng cỏi của kẻ sĩ . 
2/ Ý nghĩa : 
- Câu chuyên đề cao lòng cương trực , dũng cảm , đấu tranh vì chính nghĩa ; ca ngợi tinh thần dân tộc..Cho đến hôm nay, bài học này vẫn có ý nghĩa nhân sinh sâu sắc . 
3/ Nghệ thuật 
- Kết hợp giữa hai yếu tố kì và thực . Dùng yếu tố kì để nói đến yếu tố thực ( xã hội đương thời ).→ Đây là cách phản ứng xã hội đương thời của tác giả . 
- Cách kể chuyện theo từng đoạn thời gian , có mâu thuẫn,xung đột , thắt nút , mở nút . 
III/ Tổng kết ( Ghi nhớ SGK) 
IV. Luyện tập 
- Bài tập 1/ tr61 
Củng cố 
- Nắm đươc giá trị nội dung và nghệ thuật truyện