Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 24, Làm văn: Miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự - Trường THPT Quang Trung

TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG - ĐÀ NẴNG 
MIÊU TẢ VÀ BiỂU CẢM TRONG BÀI VĂN TỰ SỰ 
Tiết 24 – Làm văn : 
I. Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự 
Miêu tả và biểu cảm 
* Khái niệm . 
Miêu tả là dùng ngôn ngữ hoặc một phương tiện nghệ thuật khác làm cho người nghe , người đọc , người xem có thể thấy sự vật , hiện tượng , con người như hiện ra trước mắt . 
Biểu cảm là bộc lộ tình cảm chủ quan của bản thân trước sự vật , hiện tượng , con người trong đời sống . 
* Vai trò : 
- Miêu tả và biểu cảm là hai yếu tố quan trọng trong văn bản tự sự . Nhờ những yếu tố đó mà câu chuyện trở nên sinh động , hấp dẫn và có sức truyền cảm mạnh mẽ . 
* Phân biệt : Miêu tả , biểu cảm trong VB tự sự khác với miêu tả trong VB miêu tả , với biểu cảm trong VB biểu cảm ở mục đích 
=> Căn cứ để đánh giá sự thành công của việc miêu tả và biểu cảm là đã phục vụ đắc lực cho mục đích tự sự hay chưa ? 
- Đó là một đoạn trích tự sự vì : 
+ Có nhân vật : cô gái và chàng trai . 
+ Có sự vịêc : một đêm thức trắng . 
- Yếu tố miêu tả : 
+ suối reo rõ hơn .... cỏ non đang mọc . 
+ run lên và nép sát vào người tôi . 
+ từ phía mặt đầm ... ngân vang rền rền . 
+ một ngôi sao rực rỡ ... luồng ánh sáng . 
+ nàng vẫn ngước lên ... của nhà trời . 
- Yếu tố biểu cảm : 
+ Đẹp quá kìa . 
+ Tôi cảm thấy ... tựa nhè nhẹ xuống vai tôi . 
+ với tiếng sột soạt ... tóc mây gợn sóng 
+ đáy lòng hơi xao xuyến ... ý nghĩ cao đẹp . 
+ tôi tưởng đâu ... mà thiêm thiếp ngủ . 
→ đoạn văn trở nên sinh động , hấp dẫn và giàu chất thơ 
2. Ví dụ . 
II.Quan sát , liên tưởng , tưởng tượng đối với miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự . 
1. Khái niệm . 
- Quan sát : xem xét để nhìn rõ sự vật hay hiện tượng . 
- Liên tưởng : từ sự việc , hiện tượng nào đó mà nghĩ đến sự việc , hiện tượng có liên quan . 
- Tưởng tượng : tạo ra trong tâm trí hình ảnh của cái không hề có ở trước mắt hoặc còn chưa hề gặp . 
2. Vai trò của quan sát , liên tưởng , tửơng tượng . 
Quan sát , liên tưởng , tưởng tượng giúp cho câu chuyện không khô khan, có cảm xúc , tình cảm 
Ví dụ : 
+ Quan sát : Trong đêm ... trong khung gian . 
+ Tưởng tượng : Cô gái ... đám cưới sao . 
+ Liên tưởng : Cuộc hành trình ... đàn cừu lớn . 
--> Muốn miêu tả và biểu cảm thành công , người viết cần phải : 
 + quan tâm tìm hiểu cuộc sống , con người và bản thân , 
 + đồng thời chú ý quan sát , liên tưởng , tưởng tượng và lắng nghe những lay động mà sự vật , sự việc khách quan gieo vào trong tâm trí của mình . 
III. Củng cố 
 ( Ghi nhớ SGK)