Bài giảng Ngữ văn Khối 12 - Tiết 19+20, Đọc văn: Tây Tiến (Quang Dũng) - Trường THPT Quang Trung

TÂY TIẾN 
Quang Dũng 
TRƯỜNG PTTH QUANG TRUNG 
Tuần : 5 
Tiết :19-20 
Đọc văn 
I. Ti ểu d ẫn : 
1. Tác giả: 
- Quang Dũng ( 1921-1988) , tên thật : Bùi Đình Diệm.Ông sinh ở Hà Tây , mất tại Hà Nội . 
- Là một nghệ sĩ đa tài . 2001, ông được nhận giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật . 
2. Tác phẩm : 
Mây đầu ô ( thơ , 1986) 
3. Bài thơ Tây Tiến : 
In trong tập “ Mây đầu ô”. Lúc đầu có tên là “ Nhớ Tây Tiến ”, sau đổi thành “ Tây Tiến ”. Cảm hứng xuyên suốt bsài thơ là nổi nhớ về cảnh núi rừng Tây Bắc và chân dung những người lính Tây Tiến . 
Thơ văn Quang Dũng ( tuyển thơ văn , 1988). 
II. Đọc - Hiểu 
1. Đoạn 1: Cảnh Tây Bắc hùng vĩ , dữ dội . 
* 4 câu đầu : 
Nỗi nhớ đơn vị cũ trào dâng , không kìm nén nổi , nhà thơ đa thốt lên thành tiếng gọi:”Sông Mã  ơi !” 
Hai chữ “ chơi vơi ” như vẽ nên trạng thái cụ thể của nỗi nhớ , hình tượng hoá nỗi nhớ . 
* 4 câu tiếp theo 
- Chỉ bằng 4 câu thơ Quang dũng đã vẽ nên một bức tranh hoành tráng diễn tả rất đã sự hiểm trở và dữ dội , hoang vu mà heo hút của rừng núi Tây Bắc . 
- Hai chữ “ ngửi trời ” được dùng rất hồn nhiên và cũng rất táo bạo , vừa ngộ nghĩnh , vừa có chất tinh nghich của người lính . 
- Câu thơ thứ tư toàn thanh bằng như một nét nhạc du dương làm lòng người buâng khuâng , man mác . Tạo nên âm điệu nhẹ nhàng , thanh thoát . 
Bằng bút pháp tài hoa , độc đáo Quang Dũng đã vẽ nên một bức tranh hùng vĩ nên thơ của núi rừng Tây Bắc và vẽ đẹp lãng mạn , kiêu hùng của những người Tây Tiến . 
* 6 câu cu ối  : 
- G ợi vẻ đ ẹp hoang d ại , dữ d ội , ch ứa đ ầy bí m ật ghê g ớm c ủa núi r ừng Tây B ắc . 
- Đo ạn thơ không chỉ cho ta th ấy sự dữ d ội hoang sơ c ủa núi r ừng Tây B ắc đe doạ cu ộc s ống c ủa nh ững ngư ời lính Tây Ti ến mà còn cho th ấy tâm h ồn l ạc quan , hào hoa c ủa ngư ời lính v ới nh ững kỉ ni ệm g ắn bó v ới ngư ời em gái Mai Châu . 
Chiều chiều oai linh thác gầm thét  
2. Đo ạn 2: M ột Tây B ắc thơ m ộng , trữ tình 
* 4 câu đ ầu 
Đ êm h ội liên hoan gi ữa nh ững ngư ời lính Tây Ti ến v ới đ ồng bào đ ịa phương đư ợc miêu tả b ằng nh ững chi ti ết r ất th ực cũng r ất m ộng . 
Tất cả đều ngất ngây trong niềm vui ấm áp tình quân dân . 
* 4 câu cuối : 
Châu Mộc trong cảnh chiều sương . 
- Cảnh chiều sương giăng mắc ẩn chứa bao nỗi niềm tâm sự . 
- Các từ : có thấy , có nhớ : Tự vấn nỗi lòng với cảm xúc bâng khuâng , lưu luyến . 
- Hồn lau , dáng người trên con thuyền hiện lên trong vẻ tĩnh lặng nhưng thi vị.Đoá hoa rừng “ đong đưa ” như muốn làm duyên với con người . 
* Tất cả đã kết tinh thành nỗi nhớ khôn nguôi , da diết bằng những nét vẽ mềm mại , tinh tế . 
3. Đoạn 3: Chân dung người lính Tây Tiến : 
* 4 câu đầu : 
Người lính Tây Tiến xuất hiện với một vẻ đẹp đầy tính chất bi tráng . 
Bằng cái nhìn nhiều chiều của minh Quang Dũng đã thấy xuyên qua vẻ oai hùng , dữ dằn bên ngoài của người lính Tây Tiến là những tâm hồn , những trái tim rạo rực , khát khao yêu đương “ Đêm mơ Hà nội dáng Kiều thơm ” 
* 4 câu sau 
Hình tượng người lính Tây Tiến có vể tiều tuỵ , tàn tạ trong hình hài nhưng lại chói ngời vẻ đẹp lí tưởng , mang dáng dấp của những tráng sĩ thuở xưa , coi cái chết nhẹ tựa long hồng . 
Trong âm hưởng vừa dữ dội vừa hào hùng của thiên nhiên , cái chết , sự hi sinh của người lính không bi luỵ mà thấm đẫm tinh thần bi tráng . 
4. Đoạn 4: Lời thề thiêng liêng của người lính 
 Tây Tiến : 
Khắc sâu nỗi nhớ Tây Tiến - một nỗi nhớ miên man, không dứt , những âm điệu thân thương vang vọng mãi không thôi . 
“ Ai lên Tây Tiến . 
 Hồn về .” 
III. Tổng kết : 
( Xem Ghi nhớ - sgk ). 
- Xuân Diệu cho rằng : “ Đọc Tây Tiến như ngậm nhạc trong miệng ” . Hơn 50 năm qua, mặc dù có những lúc phải chịu sự đánh giá khắt khe nhưng đến nay bài thơ đã trở về đúng với giá trị xứng đáng và tích cực của nó : một trong những bài thơ hay nhất của thơ ca kháng chiến chống Pháp .