Bài giảng Lịch sử Lớp 10 - Bài 4: Các quốc gia cổ đại phương Tây, Hi Lạp và Rôma

KIỂM TRA BÀI CŨ 
Hiểu biết của em về các quốc gia cổ đại phương Đông ? 
Bài 4: 
 Các quốc gia cổ đại phương Tây 
- Hi Lạp và Rôma 
1. Thi ê n nhi ê n v à đời s ống của con ng ười 
2. Th ị qu ốc Địa Trung H ải 
3. V ă n h óa c ổ đại Hi L ạp v à R ô ma. 
Rôma 
 RÔ MA CỔ ĐẠI 
Rôma 
 RÔ MA CỔ ĐẠI 
Rôma 
Các ta gơ 
Xiri 
 RÔ MA CỔ ĐẠI 
Rôma 
Các ta gơ 
Xiri 
R Ô M A 
 RÔ MA CỔ ĐẠI 
ĐẾ CHẾ LA MÃ 
“ Đường nào cũng về La Mã ” 
 
1. Thiên nhiên và đời sống con người . 
? ĐKTN của HL và RM. 
- HL và RM nằm ở ven biển ĐTH, gồm bán đảo và nhiều đảo nhỏ,phần lớn lãnh thổ là núi và cao nguyên . 
Có nhiều hải cảng tốt,giao thông trên biển dễ dàng,nghề cá và nghề hàng hải sớm phát triển . 
Đất gieo trồng ít,khô cứng chỉ thích hợp trồng các loại cây lưu niên ( Nho , t áo , cam, Ô liu  ) 
=> thi ếu lương thực phải nhập khẩu 
a. Điều kiện tự nhiên . 
+ Thuận lợi : 
+ Khó khăn : 
? Những thuận lợi và khó khăn ? 
- N ông nghiệp : Thiên niên kỉ I TCN đồ sắt ra đời . 
? Đồ sắt ra đời có ý nghĩa như thế nào . 
Ý nghĩa : Diện tích trồng trọt tăng ( nho , ôlưu , táo , cam, chanh ) , sản xuất thủ công , kinh tế hàng hóa và tiền tệ phát triển . 
b. Cuộc sống ban đầu . 
? Ngành kinh tế chính của Hi Lạp và Rô Ma. 
 - Thủ công nghiệp : ph át đạt . Nhiều xưởng thủ công quy mô lớn , chuyên môn hoá ngành nghề , nhiều thợ tài hoa  luyện kim , đồ gốm , đồ gỗ , nấu rượu , dầu ôlưu ..) 
? Nêu biểu hiện của sự phát triển thủ công nghiệp 
 và thương nghiệp . 
Trên cơ sở đó nhà nước ra đời . 
 - Thương nghiệp : m ở rộng , buôn bán khắp ĐTH , 
 có sử dụng những đồng tiền riêng thuộc loại cổ nhất thế giới , nô lệ là hàng hoá quan trọng nhất 
=> Hi Lạp và Rôma sớm trở thành quốc gia giàu mạnh với đặc trưng kinh tế là công thương nghiệp và hàng hải 
? Ngành nông nghiệp ở Hi Lạp và Rô Ma? 
2. Thị quốc Địa Trung Hải . 
Hoạt động nhóm 
Nhóm1 
Nhóm2 
Nhóm3 
Nguyên nhân ra đời của thị quốc ? Tổ chức của thị quốc ? 
Thành phần cư dân chủ yếu trong thị quốc ? 
Thể chế nhà nước của thị quốc ? Bản chất ? 
b. Tổ chức của thị quốc : 
c. Cư dân chủ yếu : 
+ Công dân : Dân địa phương . 
+ Kiều dân : Dân nơi khác đến ngụ cư . 
+ Nô lệ : Là tài sản riêng của chủ nô . 
a. Nguyên nhân ra đời : 
Là một nước , trong đó thành thị là chủ yếu . Trong thành thị có lâu đài,phố xá,sân vận động , nhà hát và bến cảng ... 
+ Điều kiện tự nhiên : Địa hình bị chia cắt , ít có điều kiện tập trung dân cư 
+ Kinh tế : Chủ yếu sản xuất thủ công và buôn bán nên cư dân không cần tập trung đông đúc một nơi 
 + Không chấp nhận vua,mọi công dân được đi bầu 
 cử lập ra cơ quan nhà nước quyết định mọi chính 
 sách,công việc của đất nước . 
D/C : 
- Hội đồng 500 ở ATen . 
- Đại hội nhân dân ở các nơi khác . 
+ Miễn thuế , trợ cấp cho công dân nghèo,quyết định 
 buôn bán với nước nào,mặt hàng gì  
 ? Ở HL và RM có phải ai cũng có quyền công dân hay 
 không ? Vậy bản chất của nền dân chủ ở đây là gì ? 
- Tính chất : dân chủ 
? Thể chế dân chủ cổ đại được biểu hiện ở điểm nào ? 
d. Thể chế nhà nước : 
 - Bản chất : Đó là nền dân chủ của giai cấp chủ nô , 
 dựa trên sự bóc lột tàn bạo của chủ nô 
 đối với nô lệ . 
- Chủ nô sống rất sung sướng . 
- Nô lệ làm việc cực nhọc . Thân phận và lao động của họ đều thuộc về chủ nô . 
Nhận xét về thân phận của nô lệ ? 
? Vai trò của nô lệ , hậu quả của việc đối xử tàn bạo 
 đối với nô lệ . 
 Hậu quả : 
+ Nô lệ bỏ trốn,trễ nải trong lao động , phá hoại sản phẩm 
+ Nô lệ khởi nghĩa . Lớn nhất là khởi nghĩa Xpáctacut (73 TCN) 
=> Xã hội Rôma khủng hoảng , suy yếu . Năm 476 bị bộ tộc Giéc-manh xâm lược , tiêu diệt 
=> Thời cổ đại , chế độ chiếm nô kết thúc 
TƯ LIỆU THAM KHẢO 
Bài ca Xpác-tác 
 Mi- khai-xvét-lốp 
Hãy cầm vũ khí ! 
Lên ngựa , tuốt gươm ! 
Không hầu hạ nữa 
Các ngài cao sang! 
Dù cho lửa đỏ 
Thiêu cháy thân mình ! 
Chúng ta chẳng sợ 
Đốt cháy thành Rôm ! 
Qua đêm tối , qua đói lạnh , qua thời gian 
Dẫn chúng ta đi , dũng cảm lên , Xpác-tác ! 
Ta những con người 
Tự do say đắm . 
Dưới ánh mặt trời 
Mọi người bình đẳng . 
Trống nổi lên rồi , 
Hy sinh chẳng ngại . 
Lũ quý tộc Rôm , 
Ta quyết dánh bại . 
Qua đêm tối , qua đói lạnh , qua thời gian 
Dẫn chúng ta đi , dũng cảm lên , Xpác-tác ! 
... 
Ta chịu đã lâu 
Cái nhục nô lệ 
Im lặng cúi đầu 
Giờ đây không thể ! 
Dù cho cái chết 
Chờ đợi ngày đêm 
Đi tới hạnh phúc 
Lòng ta vẫn tin 
Qua đêm tối , qua đói lạnh , qua thời gian 
Dẫn chúng ta đi , dũng cảm lên , Xpác-tác ! 
CỦNG CỐ BÀI HỌC 
Nội dung 
Các quốc gia 
Cổ đại Phương Đông 
Các quốc gia 
Cổ đại Hy Lạp và Rô -ma 
Vị trí ra đời 
Điều kiện 
tự nhiên 
Kinh tế chính 
Thời gian 
 ra đời 
Cơ cấu 
xã hội 
Hình thức nhà nước 
Lập bảng theo mẫu sau : 
Ven các sông lớn trên thế giới 
Ven bờ biển Địa Trung Hải 
Đồng bằng rộng , đất đai màu mỡ , mềm 
Núi đồi và cao nguyên , đất trồng lúa ít , khô cứng 
Nông nghiệp trồng lúa nước 
Thủ công và thương nghiệp 
Cuối TN kỷ IV đầu TN kỷ III TCN 
Đầu TN kỷ I TCN 
2 tầng lớp chính : Nông dân công xã và quý tộc 
2 giai cấp chính : chủ nô và nô lệ 
Nhà nước chuyên chế cổ đại 
Nhà nước dân chủ chủ nô 
Sử dụng , chế tạo công cụ đồng 
Sử dụng , chế tạo công cụ sắt 
BÀI TẬP VỀ NHÀ: 
S ƯU TẦM TÀI LIỆU, TRANH ẢNH VỀ CÁC THÀNH TỰU VĂN HÓA CỦA CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI PHƯƠNG TÂY 
Pê-ri-clét 
(495? - 429 TCN) 
Lược đồ Hi Lạp và Rô Ma. 
Lược đồ Hy Lạp và Rô -ma 
RÔ-MA 
HY LẠP 
Địa hình ở ATen 
Nghề rèn sắt 
Cây ô-liu 
Lá và quả ô-liu 
Nho 
Chanh 
Cam 
+ Rượu nho 
Xưởng chế biến dầu ô liu ở nam Italia 
+ Dầu oil 
Vò gốm cổ Hy Lạp 
Bình gốm cổ Hy Lạp 
THỦ CÔNG NGHIỆP 
- Đồ mĩ nghệ 
Hải cảng Pi- rê (Hi Lạp ) 
Đồng tiền cổ Hy Lạp 
Đồng tiền cổ Rô -ma 
THƯƠNG NGHIỆP 
Đồng tiền cổ Rô Ma 
 Đồng tiền cổ A Ten 
Bài 4: 
 Các quốc gia cổ đại phương Tây 
- Hi Lạp và Rôma ( Tiết 2) 
1. Thi ê n nhi ê n v à đời s ống của con ng ười 
2. Th ị qu ốc Địa Trung H ải 
3. V ă n h óa c ổ đại Hi L ạp v à R ô ma. 
 Lịch và chữ viết 
 Văn học 
 Sự ra đời của khoa học 
- Nghệ thuật 
 H·y hoµn thµnh c¸c c©u sau : 
1. Giai cấp thống trị trong các quốc gia cổ đại phương Tây là  
2. Bộ phận có quyền công dân trong các quốc gia cổ đại phương Tây là  
3. Bộ phận có quyền tự do nhưng không có quyền công dân gọi là  
4. Giai cấp đông đảo nhất trong xã hội cổ đại phương Tây là  
5. Hai thành bang lớn nhất của Hi Lạp cổ đại là  
6. Trung tâm buôn bán nô lệ lớn nhất thế giới cổ đại là  
7. Đồng tiền Đê-na-riu-xơ là của  
8. Đồng tiền có hình chim cú là của  
9. Cuộc khởi nghĩa nô lệ nổi tiếng thời cổ đại là do lãnh đạo 
10. Cuộc chiến tranh nổi tiếng thời cổ đại diễn ra giữa Hi Lạp và  
BÀI 4: 
3 . Văn hoá cổ đại Hi lạp và Rô -ma : 
CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI 
PHƯƠNG TÂY-HI LẠP VÀ RÔ-MA(Tiết 2 ) 
a. Lịch và chữ viết 
b. Sự ra đời của khoa học 
c. Văn học 
 d. Nghệ thuật 
Nhóm 1 
Nhóm 2 
Nhóm 3 
Nhóm 4 
THẢO LUẬN NHÓM 
Tiết 6 
Nhóm I : Lịch và chữ viết 
1.Những hiểu biết của cư dân Địa Trung Hải Cổ đại về lịch , chữ viết ? 
2. So với cư dân phương Đông cổ đại có gì tiến bộ hơn ? 
3.Ý nghĩa việc phát minh ra chữ viết của Hi lạp và Rô -ma 
2 .Giải thích:KH có từ lâu nhưng đến thời cổ đại Hi lạp và Rô -ma , mới thực sự trở thành khoa học 
N. II : Sự ra đời của khoa học 
1 .Những hiểu biết về các lĩnh vực khoa học của cư dân cổ đại Địa Trung Hải:các lĩnh vực toán ; lý ; sử;địa..(tập trung lĩnh vực toán,lý ) 
Văn hoá cổ đại Hi Lạp và Rô-ma 
Nhóm III: Văn học 
1 . Những thành tựu trong lĩnh vực văn học của Hi lạp,Rô -ma? 
2 . Giải thích tại sao hướng phát triển chủ yếu của văn học Hi lạp và Rô -ma là các tp kịch ? 
Nhóm IV: Nghệ thuật 
1 .Giới thiệu về các tác phẩm nghệ thuật mà các em đã sưu tầm được,kể về tác phẩm mà em biết 
2 . Nhận xét về nghệ thuật của Hi lạp và Rô -ma cổ đại ? 
a. Lịch và chữ viết 
3. V ă n h óa c ổ đại Hi L ạp v à R ô ma. 
Thái Dương hệ 
Sự chuyển động của Trái đất quanh Mặt trời 
* Lịch : Nhờ đi biển họ xác định được trái đất hình cầu . Một năm có 365 ngày và ¼ ngày , chia thành 12 tháng , mỗi tháng có 30 hoặc 31 ngày , riêng tháng 2 có 28 ngày . 
	* Chữ viết 
	* Chữ viết 
A 
B 
C 
D 
E 
F 
G 
H 
I 
J 
K 
L 
M 
N 
O 
P 
Q 
R 
Y 
S 
T 
U 
V 
W 
X 
Z 
I 
(1) 
X 
(10) 
C 
(100) 
M 
(1000) 
V 
(5) 
L 
(50) 
D 
(500) 
BẢNG CHỮ CÁI LA –TINH: 
BẢNG CHỮ SỐ RÔ –MA: 
Sáng tạo ra hệ thống chữ cái , lúc đầu có 20 chữ , sau đó 
 có thêm 6 chữ tạo thành hệ thống 26 chữ cái . 
Sáng tạo ra hệ thống chữ số La Mã => Là cống hiến lớn 
 lao với văn minh nhân loại 
	* Chữ viết 
b. Sự ra đời của khoa học . 
	 Những hiểu biết khoa học của người Hi Lạp 
và Rôma thực sự trở thành khoa học vì : 
- Họ đã để lại nhiều định lí , luận đề có giá trị khái quát cao . 
- Nhiều nhà toán học ( Talét , pitago , Ơcơlít ), vật lý học 
( Acsimets ), Thiên văn học ( Arixtac , Ptôlêmê ), Y học 
( Hêracơlít , Hêrôphin ), sử học ( Hêrôđốt , Tuyxdit ) 
Thales 
 Pythagore 
Euclide 
Archimede 
 Aristotle 
HERODOTUS 
c. Văn học 
- Ở Hi Lạp : Văn học phát triển rực rỡ , nổi tiếng là 3 thể loại Thần thoại , thơ ( anh hùng ca nổi tiếng I- li-át và Ô- đi-xê của Hô -me), kịch ( Xôphốclơ , Ét xin ) 
- Ở Rôma : Có các nhà thơ nổi tiếng như : L- cre-xơ , Viếc -gin 
HOMER 
Sophocles 
Ét - xin 
d. Nghệ thuật 
* Kiến trúc : đạt giá trị cao về nghệ thuật và giá trị hiện thực sinh động . 
- Hi Lạp : Đền Páctênông  
- Rôma : Đấu trường ở Rôma  
* Điêu khắc : Trình độ tuyệt mỹ , thể hiện giá trị hiện thực và nhân đạo : Tượng nữ thần Atêna , tượng lực sĩ ném đĩa , tượng thần về nữ Milô  được làm bằng đã cẩm thạch trắng , đường nét tinh tế lạ lùng . 
Nữ thần Atêna Thần Venus Lực sĩ ném đĩa 
Người đánh xe ngựa 
Khải hoàn môn La mã 
	 Được xây dựng làm biểu tượng vinh quang cho công lao đặc biệt xuất sắc của một tướng tài (ở đây là của hoàng đế Xê-da). 
Hãy tìm nhân vật phù hợp với nội dung dưới đây ? 
1. Định lí về các cạnh của tam giác vuông 
2. Lực đẩy của nước , đòn bẩy 
3. Mệnh danh là cha đẻ của nền sử học phương Tây 
4. Tác giả bản anh hùng ca I- li-át và Ô- đi-xê nổi tiếng 
5. Một hoàng đế La Mã nổi tiếng 
6. Nhà thơ nổi tiếng của Rôma 
7. Tiên đề bất hủ về đường song song 
8. Người đầu tiên đo được chiều cao Kim tự tháp 
9. Là người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa lớn nhất thời cổ đại 
10. Vẽ được bản đồ thế giới gồm 3 châu : Âu , Á, Phi 
BÀI TẬP VỀ NHÀ: 
TR Ả LỜI CÁC CÂU HỎI TRONG SÁCH GIÁO KHOA 
ĐỌC TRƯỚC BÀI MỚI 
SO S ÁNH 2 MÔ HÌNH XÃ HỘI CỔ ĐẠI PHƯƠNG ĐÔNG VÀ PHƯƠNG TÂY 
Toàn cảnh đền Páctênông 
Đền Páctênông 
Đấu trường COLOSSEUM 
Bên trong đấu trường